Íslenzk tunga - 01.01.1963, Blaðsíða 165

RITFREGNIR 161
áhrif sé að ræða. Ekki skal hér rætt um breytinguna fn > bn, þar sem líkurnar
fyrir beinum áhrifum eru þar síður en svo meiri.
Höf. ræðir nokkuð um sambandið við Vestur-Noreg, einkum innri vestur-
norskar mállýzkur, og þær leiðir, er áhrif norskrar tungu á ísl. hefðu getað
borizt eftir (einkum bls. 36—41 og 145—146). Þegar kemur fram á þjóðveldis-
öld, er einkum um að ræða samskipti við tvo staði í Noregi: kirkjulegt samband
við Niðarós, einkum eftir að erkistóll var settur þar um miðja 12. öld, og verzl-
unarsamband við Björgvin, einkum eftir að verzlunin kemst að mestu eða öllu
í hendur Norðmönnum, í lok 12. og á fyrri hluta 13. aldar. Auk þess er svo
stjórnmálalegt samband við báða þessa staði.
Það, sem þegar vekur athygli, er, að höf. nefnir engar hliðstæður í fsl. við
málþróun í Niðarósi eðai Þrændalögum, þrátt fyrir hin miklu samskipti, sem
verið hafa milli íslands og Niðaróss. Ef íslenzk málþróun hefði orðið fyrir bein-
um norskum áhrifum að marki, hefði mátt búazt við, að slík áhrif hefðu borizt
m. a. frá Niðarósi, á svipaðan hátt og áhrifa þaðan fer að gæta á ísl. skrift
aðeins nokkrum áratugum eftir, að erkistóll er settur þar.
Á sama hátt er það athyglisvert, að sú vesturnorsk hliðstæða við ísl., sem er
einna nánust og höf. virðist leggja einna mest upp úr, sem sé hljóðfirringin rn
> dn, rl > dl o. s. frv., er á öllu suðvesturnorska svæðinu nema einmitt í Björg-
vin. Þessa hljóðfirringu er ekki að finna í Björgvinjarmáli í dag, og ekkert
bendir til, að hún hafi orðið þar að fornu. Hið sama er að segja um flest hin
atriðin. f heild hefur Björgvinjarmál ætíð verið ólíkt nærliggjandi mállýzkum,
og fæst vesturnorsk sérkenni í máli hafa náð þar fótfestu. Þetta hefur verið
skýrt þannig, að þangað hafi frá upphafi flutzt fólk hvaðanæva að og því orðið
þar mikil málblöndun (S0rlie). Höf. er vitaskuld ljóst, að þetta atriði styrkir
ekki kenningu hans (bls. 101—103).
Niðurstaðan af þessum hugleiðingum verður því sú, að enda þótt hinar ytri,
félagslegu aðstæður virðist hafa verið þannig, að þær hefðu átt að stuðla að
sameiginlegri málþróun, og nokkrar hliðstæður séu á yfirborðinu í norskri og
ísl. málsögu, þá bendi hin málfræðilegu rök samt ekki til þess, ef þau eru at-
huguð niður í kjölinn, að ísl. málþróun hafi orðið fyrir verulegum beinum
áhrifum norskum. Flestar hliðstæðumar virðast þvert á móti stafa af samhliða,
en óháðri málþróun, sem er ekki óeðlilegt um svo náskyld mál og ísl. og vestur-
norsku, þar sem flestar hliðstæðurnar eru. Enda verða sumar hliðstæðurnar
ekki skýrðar á annan veg, t. d. afkringingin y >i, sem er að finna á mörgum
smásvæðum hingað og þangað um Noreg, bæði austan fjalls og vestan; linmæl-
ið; breytingin hv- > kv-; og að öllum líkindum einnig tvíhljóðun langra sér-
hljóða o. fl. Því verður að telja, að ísl. og norsk málsaga bendi til þess, að sam-
hliða, sjálfstæð, en óháð málþróun sé algengari og þáttur hljóðkerfisins í mál-
þróuninni því snarari en höf. vill vera láta í grundvallarkenningu sinni. Enda
lætur höf. sér nægja sem niðurstöðu í lokin (bls. 148), að ekki verði sagt, að
ÍSLENZK TUNGA 11