Ritmennt - 01.01.2003, Blaðsíða 22

Ritmennt - 01.01.2003, Blaðsíða 22
EINAR H. GUÐMUNDSSON RITMENNT Enn hefur lítið sem elckert verið ritað um stærðfræðikennslu Björns á Bessastöðum, en þó er vitað að hann kenndi skólapilt- urn reikning, algebru og rúmfræði. Hann notaði meðal annars kennslubækur í reikningi og algebru eftir H.O. Bjorn og G.F.K. Ursin og í rúmfræði bækur eftir Ursin og C. Svenningsen.20 Ekki er ólíklegt, að Björn hafi einnig sagt skólapiltum til í frumatrið- um landmælinga, og stjörnufræði hlýtur að hafa borið á góma, ef ekki í kennslustundum þá utan þeirra.21 Engin eðlisfræði virðist hins vegar hafa verið kennd í Bessastaðaskóla. Skömmu eftir komuna til Bessastaða hafði Björn hug á því að halda áfram athugunum Lievogs stjörnumeistara. Arið 1824 sótti hann því til dönsku stjórnarinnar um tæki til stjarnmæl- inga, sem hann ætlaði sér að framkvæma úr turni Bessastaða- kirkju. í svari stjórnarinnar segir, að elckert sé vitað um tækin sem notuð voru í Lambhúsum og var beiðninni synjað [37]. Það kom þó ekki í veg fyrir að Björn fylgdist með stjörnuhimninum, og árið 1827 birtist eftir hann stutt grein í Klausturpóstinum þar sem segir frá mælingum hans á halastjörnu, sem sást hér á miðj- um vetri 1826-27 [15]. Niðurstöður athugana hans á öðrum halastjörnum eru og til í handritum.22 A næstu árum samdi Björn nokkur rit, sem hann ætlaði greinilega löndum sínum til gagns og fróðleiks. Árið 1828 gaf hann út reglur til þess að reikna göngu tunglsins á hvelfingunni og með þeirra hjálp áttu íslenskir bændur að geta álcvarðað tím- ann [16]. Sex árum seinna kom svo út ítarleg lýsing hans á eigin hugmyndum og áformum um kortlagningu alls landsins, sem hann hafði byrjað á 1831 [17]. Verkinu lauk Björn árið 1843 og má sjá árangur þess þrekvirkis í Islandskortunum, sem við hann eru kennd [20]. Landmælingum Björns Gunnlaugssonar hafa fyr- 20 Sjá [58]. Hans Outzen Bjern (1777-1843) var fyrst kennari við dómkirkjuskól- ann í Óðinsvéum og síðan rektor lærða skólans í Nyborg. Cleophas Sven- ningsen (1801-53) var stærðfræðikennari við Borgerdydskólann í Kristjáns- höfn. Stærðfræðingurinn og stjörnufræðingurinn Georg Frederik Kruger Ur- sin (1797-1849) er íslendingum að góðu kunnur fyrir stjörnufræðibókina, sem við hann er kennd. Hann var prófessor við listaakademíuna í Kaup- mannahöfn og mikilvirkur höfundur kennslubóka. Á yngri árum lærði Ursin m.a. stjörnufræði hjá Gauss og var aðstoðarmaður Schumachers við land- mælingar. Til gamans má geta þess, að Ursin fékk gullverðlaun Hafnarhá- skóla í stærðfræði 1817, árið á undan Birni Gunnlaugssyni. 21 Sjá [10], bls. 77. 22 Sjá t.d. [24]. 18
Blaðsíða 1
Blaðsíða 2
Blaðsíða 3
Blaðsíða 4
Blaðsíða 5
Blaðsíða 6
Blaðsíða 7
Blaðsíða 8
Blaðsíða 9
Blaðsíða 10
Blaðsíða 11
Blaðsíða 12
Blaðsíða 13
Blaðsíða 14
Blaðsíða 15
Blaðsíða 16
Blaðsíða 17
Blaðsíða 18
Blaðsíða 19
Blaðsíða 20
Blaðsíða 21
Blaðsíða 22
Blaðsíða 23
Blaðsíða 24
Blaðsíða 25
Blaðsíða 26
Blaðsíða 27
Blaðsíða 28
Blaðsíða 29
Blaðsíða 30
Blaðsíða 31
Blaðsíða 32
Blaðsíða 33
Blaðsíða 34
Blaðsíða 35
Blaðsíða 36
Blaðsíða 37
Blaðsíða 38
Blaðsíða 39
Blaðsíða 40
Blaðsíða 41
Blaðsíða 42
Blaðsíða 43
Blaðsíða 44
Blaðsíða 45
Blaðsíða 46
Blaðsíða 47
Blaðsíða 48
Blaðsíða 49
Blaðsíða 50
Blaðsíða 51
Blaðsíða 52
Blaðsíða 53
Blaðsíða 54
Blaðsíða 55
Blaðsíða 56
Blaðsíða 57
Blaðsíða 58
Blaðsíða 59
Blaðsíða 60
Blaðsíða 61
Blaðsíða 62
Blaðsíða 63
Blaðsíða 64
Blaðsíða 65
Blaðsíða 66
Blaðsíða 67
Blaðsíða 68
Blaðsíða 69
Blaðsíða 70
Blaðsíða 71
Blaðsíða 72
Blaðsíða 73
Blaðsíða 74
Blaðsíða 75
Blaðsíða 76
Blaðsíða 77
Blaðsíða 78
Blaðsíða 79
Blaðsíða 80
Blaðsíða 81
Blaðsíða 82
Blaðsíða 83
Blaðsíða 84
Blaðsíða 85
Blaðsíða 86
Blaðsíða 87
Blaðsíða 88
Blaðsíða 89
Blaðsíða 90
Blaðsíða 91
Blaðsíða 92
Blaðsíða 93
Blaðsíða 94
Blaðsíða 95
Blaðsíða 96
Blaðsíða 97
Blaðsíða 98
Blaðsíða 99
Blaðsíða 100
Blaðsíða 101
Blaðsíða 102
Blaðsíða 103
Blaðsíða 104
Blaðsíða 105
Blaðsíða 106
Blaðsíða 107
Blaðsíða 108
Blaðsíða 109
Blaðsíða 110
Blaðsíða 111
Blaðsíða 112
Blaðsíða 113
Blaðsíða 114
Blaðsíða 115
Blaðsíða 116
Blaðsíða 117
Blaðsíða 118
Blaðsíða 119
Blaðsíða 120
Blaðsíða 121
Blaðsíða 122
Blaðsíða 123
Blaðsíða 124
Blaðsíða 125
Blaðsíða 126
Blaðsíða 127
Blaðsíða 128
Blaðsíða 129
Blaðsíða 130
Blaðsíða 131
Blaðsíða 132
Blaðsíða 133
Blaðsíða 134
Blaðsíða 135
Blaðsíða 136
Blaðsíða 137
Blaðsíða 138
Blaðsíða 139
Blaðsíða 140
Blaðsíða 141
Blaðsíða 142
Blaðsíða 143
Blaðsíða 144
Blaðsíða 145
Blaðsíða 146
Blaðsíða 147
Blaðsíða 148
Blaðsíða 149
Blaðsíða 150
Blaðsíða 151
Blaðsíða 152
Blaðsíða 153
Blaðsíða 154
Blaðsíða 155
Blaðsíða 156
Blaðsíða 157
Blaðsíða 158
Blaðsíða 159
Blaðsíða 160
Blaðsíða 161
Blaðsíða 162
Blaðsíða 163
Blaðsíða 164
Blaðsíða 165
Blaðsíða 166
Blaðsíða 167
Blaðsíða 168

x

Ritmennt

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Ritmennt
https://timarit.is/publication/859

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.