Ritmennt - 01.01.2003, Síða 73

Ritmennt - 01.01.2003, Síða 73
RITMENNT BJÖRN GUNNLAUGSSON OG NÁTTÚRUSPEKIN í NJÓLU Viðaukar: Kenning Björns Gunn- laugssonai um innsta eöli efnis- ins117 A. Úr skýringum Björns við 436. erindi Njólu: Þegar menn róa á skipi, og einhver nær eklci til með fótunum að spyrna í reyngurnar, þá segir hann; „Eg get ekki róið, því eg hef aungva við- spyrnu"; tekur hann þá hlunn, eða austurtrog, setur fyrir iljar sér, og spyrnir í. Auðvitað er, að hér með er meintur kraptur sá, sem í hlunninum er, til að spyrna á móti mannsiljinni, því ónýtt væri að spyrna í hlunninn, ef hlunnurinn spyrnti ekki á móti; svo að viðspyrnan er þá mótspyrna. En svo lítið sem menn taka almennt eptir þess- um krapti, þá er þó hægt að sjá, að hann er það verkfæri eða réttara sagt átak almættisins, með hverju það skapar allt hið þreifanlega, sýnilega, heyranlega, þefanlega og smakkanlega, hvort sem það er á himni eða jörðu. Því ef vér hugsum eptir, hvernig fara mundi, ef guð sleppti um eitt augnablik þessu eina átaki sínu, þá er auðvitað, að vér gætum á aungvu þreifað, því áþreifingin væri þá eins og fálmun út í autt rúm. Eklcert yrði séð, vegna þess að enginn hlutur gæti þá sent frá sér ljósgeislana í augað. Upp á sama máta kæm- ist ekkert hljóð til eyrans, ilmurinn hrifi ekki á nasirnar, né smekkurinn á góminn. I einu orði: allur sá sýnilegi heimur væri hvorfinn, og vor líkami með. Af þessu sýnist, sem allt hið þreif- anlega sé innifalið í mótspyrnunni, heptri eða tempraðri upp á ýmislegan máta af samloðunar- aflinu. Til að gjöra sér skiljanlegt, hvernig mótspyrn- an hagar sér, þá aðgæti maður, t.d. eina handfylli af mold. Kreisti maður hana í lófa sínum, þá spyrnir hún á móti, og það því fastar, sem fastar er kreist. Þessi kraptur geingur út frá moldinni á allar síður, eins og geislar frá sólu, og setur sig á móti þeim krapti, sem lófinn kreistir með, og sækir inn í moldina. Þar mæta því aflgeislar lófans aflgeislum moldarinnar. Sundri maður nú moldar handfyllina, og talci eitt einasta korn, og klípi það milli fingurgómanna, þá sýnir það alla sömu eiginleika og handfyllin áður, að aflgeislar þess spyrna einnig í allar áttir út frá því. Nú er ltornið einnig samsett af óteljandi minni pört- um, út frá hverjum einnig aflgeislar gánga, og varna því, að korninu verði samanþrýst í óend- anlega lítinn púnkt. Nú er spurning: hvort deiling þessi eða sundr- un geti gengið endalaust eða eklci, ef mannleg handastjórn aldrei þryti. Gengi hún endalaust, þá gætu að sönnu harðir líkamir komið þar af, en stæltir líkamir gætu eltki framkomið, vegna þess að þá yrði ekki lát á neinu, nema þar sem brotn- aði inn, hvar holur væru, en líkamirnir gætu ekki tekið sig aptur, eða þanið sig út, þegar hætt væri að kreista. Þess vegna má deilingin ekki gánga endalaust, heldur hlýtur maður að ímynda sér lolcsins aðgreinda púnkta, sem séu án allrar stærðar með svo litlum millibilum, að yfirgángi allan mannlegan rannsóknarkrapt. Frá hverjum þessara púnkta, sem raunar eru ekkert, heldur öldungis tómir, verða að gánga aflstraumar í all- ar áttir eins og geislar, og spyrna á móti aflgeisl- um hinna púnktanna. Hér er nú ekkert annað en andlegir kraptar, sem spyrna hver á móti öðrum, og er það almættið sjálft, er spyrnir á móti sjálfu sér. Nú eins og sólargeislinn er samsettur af ljós- ögnum, eða öldum, sem streyma hver á eptir annarri, svo verður líka aflgeislinn að vera sam- settur af rykkjum, er lcoma hver á fætur öðrum. Eptir því sem þessir rykkir fara lángt út frá sín- um útgángs-púnkti, eptir því verða frumagnirnar stærri, og eptir því verður líkaminn stæltari. Þar á móti verður líkaminn því stælingar-minni, sem aflgeislinn er styttri og ryklcirnir fara skemmra. En harka og linka hlutanna fer eptir því, hvað þeir eru holóttir, og eptir því hvernig samloðunaraflið hagar sér. Því nær sem útgángs- púnktarnir færast hver að öðrum, því stríðari verða aflgeislarnir, af því þeir þéttast þar og sam- einast. Ef frumögnin ekki endurnýaðist hvert augna- 117 Stafsetning liefur sums staðar verið færð til nú- tímalegra horfs. 69
Síða 1
Síða 2
Síða 3
Síða 4
Síða 5
Síða 6
Síða 7
Síða 8
Síða 9
Síða 10
Síða 11
Síða 12
Síða 13
Síða 14
Síða 15
Síða 16
Síða 17
Síða 18
Síða 19
Síða 20
Síða 21
Síða 22
Síða 23
Síða 24
Síða 25
Síða 26
Síða 27
Síða 28
Síða 29
Síða 30
Síða 31
Síða 32
Síða 33
Síða 34
Síða 35
Síða 36
Síða 37
Síða 38
Síða 39
Síða 40
Síða 41
Síða 42
Síða 43
Síða 44
Síða 45
Síða 46
Síða 47
Síða 48
Síða 49
Síða 50
Síða 51
Síða 52
Síða 53
Síða 54
Síða 55
Síða 56
Síða 57
Síða 58
Síða 59
Síða 60
Síða 61
Síða 62
Síða 63
Síða 64
Síða 65
Síða 66
Síða 67
Síða 68
Síða 69
Síða 70
Síða 71
Síða 72
Síða 73
Síða 74
Síða 75
Síða 76
Síða 77
Síða 78
Síða 79
Síða 80
Síða 81
Síða 82
Síða 83
Síða 84
Síða 85
Síða 86
Síða 87
Síða 88
Síða 89
Síða 90
Síða 91
Síða 92
Síða 93
Síða 94
Síða 95
Síða 96
Síða 97
Síða 98
Síða 99
Síða 100
Síða 101
Síða 102
Síða 103
Síða 104
Síða 105
Síða 106
Síða 107
Síða 108
Síða 109
Síða 110
Síða 111
Síða 112
Síða 113
Síða 114
Síða 115
Síða 116
Síða 117
Síða 118
Síða 119
Síða 120
Síða 121
Síða 122
Síða 123
Síða 124
Síða 125
Síða 126
Síða 127
Síða 128
Síða 129
Síða 130
Síða 131
Síða 132
Síða 133
Síða 134
Síða 135
Síða 136
Síða 137
Síða 138
Síða 139
Síða 140
Síða 141
Síða 142
Síða 143
Síða 144
Síða 145
Síða 146
Síða 147
Síða 148
Síða 149
Síða 150
Síða 151
Síða 152
Síða 153
Síða 154
Síða 155
Síða 156
Síða 157
Síða 158
Síða 159
Síða 160
Síða 161
Síða 162
Síða 163
Síða 164
Síða 165
Síða 166
Síða 167
Síða 168

x

Ritmennt

Beinleiðis leinki

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Ritmennt
https://timarit.is/publication/859

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.