Ritmennt - 01.01.2003, Qupperneq 83

Ritmennt - 01.01.2003, Qupperneq 83
RITMENNT 8 (2003) 79-92 Svanhildur Gunnarsdóttir Þýddir reyfarar á íslenskum bókamarkaði um miðja 18. öld / Ieftirfarandi ritgerð er gerð grein fyrir þó nokkuð merkilegri bókaútgáfu sem unnin var í prentsmiðjunni á Hólum í Hjaltadal um miðja 18. öld þegar prentaðar voru tvær reyfarakenndar skáldsögur í þýð- ingu merkismannsins og prestsins Þorsteins Ketilssonar (1688-1754). Sögunum sneri hann úr dönsku, en báðar eru þær þýskar að uppruna og komu út þar í landi í byrjun ald- arinnar. Á þeim tíma og fram yfir miðja öld- ina voru svokallaðar raunsæislegar flaklc- ara-pralckarasögur (mikil einföldun á viða- mikilli bókmenntagrein) í miklum blórna í Vestur-Evrópu, og sóru margar sögurnar sig í ætt við Robinson Crusoe (1719) eftir Dani- el Defoe. Dagbókar-, ævisagna- eða endur- minningaform er iðulega rammi frásagnar af ungum og rótlausum ævintýramanni sem leggst í ferðalög á sjó eða landi. Hann lendir í ótrúlegum hremmingum, og ásamt öðrum föstum atburðum í þessum lífssögum eru skipbrot og dvöl á eyðieyju við rnjög svo frumstæðar aðstæður órjúfanlegur þáttur frásagnarinnar. Óhemjumikil frásagnargleði einkennir þessa bókmenntategund, og löng- unin til að segja skemmtilegar sögur, stút- fullar af ævintýralegum uppákomum, virð- ist oft á tíðum vera kappsmál höfundanna, en hins vegar er því sjaldan leynt að lesend- um ber að draga lærdóm af misgjörðum sögupersónanna, hvað varðar iðrun og yfir- bót, enda sannar sögur af atburðum sem áttu sér stað í raunveruleikanum skráðar af söguhetjunni sjálfri eftir að hún er komin heil heim, eins og lesa má um í dæmigerð- um formálum að þessum sögum. En hvað varð til þess að ráðist var í prent- un slíkra bókmennta í landi þar sem prent- verkið hafði nánast eingöngu takmarkast við útgáfur lögbóka og bóka trúarlegs eðlis þær rúmlega tvær aldir sem prentsmiðja hafði verið í landinu? Og slcyldi hafa verið mark- aður fyrir skemmtiefni af þessu tagi? Nýmæli í bókaútgáfu Hólaprent- smiðju Árið 1703 var eina prentsmiðjan á íslandi flutt frá Skálholti að Hólum í Hjaltadal, en þá hafði prentsmiðja verið í landinu í rösk- lega hálfa aðra öld. Allt frá því fyrsta prent- smiðjan var sett á fót hér á landi hafði svo til allt starf hennar einkennst af útgáfum lagabóka sem og guðsorða- og sálmabóka í þágu lcirkjunnar, enda sátu biskupar við stjórnvölinn, og frani á rniðja 18. öld átti lít- ið eftir að breytast í þeim málum; prentun og endurprentun guðsorðabóka hélt áfrarn. Hinn 3. september 1755 tók Gísli Magn- ússon við biskupsstólnum á Hólum þótt 79
Qupperneq 1
Qupperneq 2
Qupperneq 3
Qupperneq 4
Qupperneq 5
Qupperneq 6
Qupperneq 7
Qupperneq 8
Qupperneq 9
Qupperneq 10
Qupperneq 11
Qupperneq 12
Qupperneq 13
Qupperneq 14
Qupperneq 15
Qupperneq 16
Qupperneq 17
Qupperneq 18
Qupperneq 19
Qupperneq 20
Qupperneq 21
Qupperneq 22
Qupperneq 23
Qupperneq 24
Qupperneq 25
Qupperneq 26
Qupperneq 27
Qupperneq 28
Qupperneq 29
Qupperneq 30
Qupperneq 31
Qupperneq 32
Qupperneq 33
Qupperneq 34
Qupperneq 35
Qupperneq 36
Qupperneq 37
Qupperneq 38
Qupperneq 39
Qupperneq 40
Qupperneq 41
Qupperneq 42
Qupperneq 43
Qupperneq 44
Qupperneq 45
Qupperneq 46
Qupperneq 47
Qupperneq 48
Qupperneq 49
Qupperneq 50
Qupperneq 51
Qupperneq 52
Qupperneq 53
Qupperneq 54
Qupperneq 55
Qupperneq 56
Qupperneq 57
Qupperneq 58
Qupperneq 59
Qupperneq 60
Qupperneq 61
Qupperneq 62
Qupperneq 63
Qupperneq 64
Qupperneq 65
Qupperneq 66
Qupperneq 67
Qupperneq 68
Qupperneq 69
Qupperneq 70
Qupperneq 71
Qupperneq 72
Qupperneq 73
Qupperneq 74
Qupperneq 75
Qupperneq 76
Qupperneq 77
Qupperneq 78
Qupperneq 79
Qupperneq 80
Qupperneq 81
Qupperneq 82
Qupperneq 83
Qupperneq 84
Qupperneq 85
Qupperneq 86
Qupperneq 87
Qupperneq 88
Qupperneq 89
Qupperneq 90
Qupperneq 91
Qupperneq 92
Qupperneq 93
Qupperneq 94
Qupperneq 95
Qupperneq 96
Qupperneq 97
Qupperneq 98
Qupperneq 99
Qupperneq 100
Qupperneq 101
Qupperneq 102
Qupperneq 103
Qupperneq 104
Qupperneq 105
Qupperneq 106
Qupperneq 107
Qupperneq 108
Qupperneq 109
Qupperneq 110
Qupperneq 111
Qupperneq 112
Qupperneq 113
Qupperneq 114
Qupperneq 115
Qupperneq 116
Qupperneq 117
Qupperneq 118
Qupperneq 119
Qupperneq 120
Qupperneq 121
Qupperneq 122
Qupperneq 123
Qupperneq 124
Qupperneq 125
Qupperneq 126
Qupperneq 127
Qupperneq 128
Qupperneq 129
Qupperneq 130
Qupperneq 131
Qupperneq 132
Qupperneq 133
Qupperneq 134
Qupperneq 135
Qupperneq 136
Qupperneq 137
Qupperneq 138
Qupperneq 139
Qupperneq 140
Qupperneq 141
Qupperneq 142
Qupperneq 143
Qupperneq 144
Qupperneq 145
Qupperneq 146
Qupperneq 147
Qupperneq 148
Qupperneq 149
Qupperneq 150
Qupperneq 151
Qupperneq 152
Qupperneq 153
Qupperneq 154
Qupperneq 155
Qupperneq 156
Qupperneq 157
Qupperneq 158
Qupperneq 159
Qupperneq 160
Qupperneq 161
Qupperneq 162
Qupperneq 163
Qupperneq 164
Qupperneq 165
Qupperneq 166
Qupperneq 167
Qupperneq 168

x

Ritmennt

Direct Links

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Ritmennt
https://timarit.is/publication/859

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.