Ritmennt - 01.01.2003, Page 92

Ritmennt - 01.01.2003, Page 92
SVANHILDUR GUNNARSDÓTTIR RITMENNT innar með því að birta vinsælar sögur inn- lendar og erlendar á prenti. Formálarnir ein- kennast af einlægum skrifum bókmennta- sinnaðs manns um þá nauðsyn sem felst í því að fólk hafi greiðan aðgang að prentuð- um sögubókum sem ríkar séu af skemmti- og fræðslugildi. Af formála Björns að þýddu sögunum má sjá að hann lítur á sig sem brautryðjanda í kynningu skáldsagna af þessari tegund. Hann fjallar lítillega um samtímabók- menntir Frakka, Þjóðverja og Dana og lofar verk þeirra í þágu fólksins, því að í þessum löndum keppist rithöfundar við að „[...] ávísa fólki til dyggða og mannkosta með ýmsum dæmisögum og rómaner: Hafa aðrir verið öðrum lagkænari þar með [...]". Með þessum orðum sínum vill hann leiða fólki fyrir sjónir nytsemi slíkra uppdiktaðra sagna (þó svo sannarlega sé hægt að ganga of langt). Þessi verk ber hann síðan saman við eldri ævintýra- og skemmtisögur og heldur því hiklaust fram að þessir lærðu menn „nútímans" hafi: „[...] sýnt sig þeim gömlu miklu fremri, sem byggt hafa kastala í loft- inu, og ótrúlegar sögur í rit fært [...]". Björn setur fram hugleiðingar sínar um þau vandamál sem skáldsagnahöfundar standi frammi fyrir, þ.e. þá ábyrgð sem þeir beri gagnvart lesendum sínum og þá fyrir- mynd sem þeir eigi að skapa í verkum sín- um. Tilgangurinn hjá Birni er að þessar hug- leiðingar hljómi sem þær séu í léttum dúr án viðhafnar og lærdómsþunga til að vekja forvitni fólks og eftirtekt, og stoltið leynir sér ekki hjá honum er hann segist vera að kynna fyrir þjóðinni og gera aðgengilega „Romaner" á heimsmælikvarða: Eru nefndir Robinsons einir þeir bestu sem kom- ið hafa fyrir almenning, og þeir fyrstu, er ég veit, sem nú eru komnir á norræna tungu: Vona því þeir verði vel meðteknir af almenningi, hvað ef skeði, vilja menn þéna þeim framvegis, gefi Guð tækifæri, með þvílíkum bókurn, að hvörjum skemmtan sé og undir eins uppbygging. I Birni býr framsýni upplýsingarmannsins. Hann er sannfærður um gildi þess að fólk fái að njóta bókmennta og lesa þær með opnum huga sér til skemmtunar og lærdóms. Aftur á móti sendir hann þeim kaldar kveðjur sem ráða vilja fólki og drottna yfir gjörðum þess og þá um leið því sem það á að lesa, en for- dæma allt það sem eklci er þeim að skapi. Túlka mætti þessi orð hans sem kveðju til þeirra sem ráðið höfðu prentverki hér á landi þær rúmlega tvær aldir, sem prentað hafði verið í landinu og fólk matað á guðs- orði og trúarritum. En hluta skýringar á þeim eldmóði sem einkennir þetta framtak Björns má trúlega finna í því að hann hafði um árabil dvalist í Kaupmannahöfn við há- menningu borgarlífsins, bókmenntir og bókamarkaði einmitt á þeim árum er Robinsonsögur stóðu í hvað mestum blóma í norðanverðri Evrópu, sérdeilis þó í Þýska- landi og á Norðurlöndunum (Danmörku og Svíþjóð). Má telja víst að Björn hafi verið hvatamaður að þýðingu skáldsagnanna og útgáfu, þar sem engar heimildir hafa fundist er varða þýðingarnar utan það sem fram kemur hjá honum sjálfum á titilsíðu bók- arinnar, þ.e. að sögurnar séu útlagðar úr dönsku af séra Þorsteini Ketilssyni. ... í von um hagnað prentsmiðjunni til handa Útgáfurnar þrjár sem Björn sá um lcomu elcki til af hugsjón einni saman. Af öllu má 88
Page 1
Page 2
Page 3
Page 4
Page 5
Page 6
Page 7
Page 8
Page 9
Page 10
Page 11
Page 12
Page 13
Page 14
Page 15
Page 16
Page 17
Page 18
Page 19
Page 20
Page 21
Page 22
Page 23
Page 24
Page 25
Page 26
Page 27
Page 28
Page 29
Page 30
Page 31
Page 32
Page 33
Page 34
Page 35
Page 36
Page 37
Page 38
Page 39
Page 40
Page 41
Page 42
Page 43
Page 44
Page 45
Page 46
Page 47
Page 48
Page 49
Page 50
Page 51
Page 52
Page 53
Page 54
Page 55
Page 56
Page 57
Page 58
Page 59
Page 60
Page 61
Page 62
Page 63
Page 64
Page 65
Page 66
Page 67
Page 68
Page 69
Page 70
Page 71
Page 72
Page 73
Page 74
Page 75
Page 76
Page 77
Page 78
Page 79
Page 80
Page 81
Page 82
Page 83
Page 84
Page 85
Page 86
Page 87
Page 88
Page 89
Page 90
Page 91
Page 92
Page 93
Page 94
Page 95
Page 96
Page 97
Page 98
Page 99
Page 100
Page 101
Page 102
Page 103
Page 104
Page 105
Page 106
Page 107
Page 108
Page 109
Page 110
Page 111
Page 112
Page 113
Page 114
Page 115
Page 116
Page 117
Page 118
Page 119
Page 120
Page 121
Page 122
Page 123
Page 124
Page 125
Page 126
Page 127
Page 128
Page 129
Page 130
Page 131
Page 132
Page 133
Page 134
Page 135
Page 136
Page 137
Page 138
Page 139
Page 140
Page 141
Page 142
Page 143
Page 144
Page 145
Page 146
Page 147
Page 148
Page 149
Page 150
Page 151
Page 152
Page 153
Page 154
Page 155
Page 156
Page 157
Page 158
Page 159
Page 160
Page 161
Page 162
Page 163
Page 164
Page 165
Page 166
Page 167
Page 168

x

Ritmennt

Direct Links

If you want to link to this newspaper/magazine, please use these links:

Link to this newspaper/magazine: Ritmennt
https://timarit.is/publication/859

Link to this issue:

Link to this page:

Link to this article:

Please do not link directly to images or PDFs on Timarit.is as such URLs may change without warning. Please use the URLs provided above for linking to the website.