Tímarit Máls og menningar - 01.09.1988, Page 18

Tímarit Máls og menningar
orðið í kvæði á frönsku, en hins vegar er í þýðingunni fimlega leikin sú list
andstæðnanna sem franskir sonnettusmiðir lögðu svo mikla rækt við á
þessum tíma, og í þessu kvæði er einmitt einkar skammt á milli þeirra: milli
flugs og falls, himins og hafs, milli lægingar og fremdar. En sonnettulistin
hefur staðið með miklum blóma í Frakklandi fram eftir öllu, og hafa þar
margir lagt hönd á plóginn. I þeirra hópi er Félix nokkur Arvers, samtíðar-
maður Jónasar Hallgrímssonar, sem hefur þá sérstöðu að hafa orðið
ódauðlegur út af einni sonnettu af fjölmörgum, en hún á frægð sína því
bragði skáldsins að þakka að hugsa sér konuna sem kvæðið er ort til vera
að lesa það án þess að hafa grun um að það sé ort til hennar sjálfrar. Og
sonnettan eina hefur notið þeirrar upphefðar að vera tvíþýdd á íslensku, af
þeim Jóni Helgasyni og Helga Hálfdanarsyni. Slíkt freistar að sjálfsögðu til
samanburðar, ekki endilega af því að nauðsynlegt sé að afgreiða aðra þýð-
inguna sem „betri“ og hina „verri" eða að gefa þeim mismargar stjörnur
eins og nú tíðkast í sumum fjölmiðlum, heldur af því að það getur verið
fróðlegt að sjá hve eitt og sama kvæðið getur tekið á sig mismunandi blæ í
meðförum ólíkra þýðenda.
Svo reikar hún, sem guð hefur gert svo milda,
þá götu fram er býður hin stranga skylda,
án vitundar hvílíkan söng hún í spor sín fær seitt;
og lesi hún þessi mín ljóð, þar sem finnast mun eigi
sú lína sem hún ekki kveikti, mig grunar hún segi:
„hver mun þessi kona?“ - og kannist ekki við neitt.
(Jón)
Og hún, sem sjálfur guð hefur gert svo þýða í lyndi
á göngu sinni um skyldunnar veg mun engu nær
um ástar-málið hljóða, sem í hennar fótspor líður.
Og saklaus mun hún lesa þetta ljóð, sem hennar yndi
gaf líf, og eflaust hugsa: „Hver skyldi þessi mær?“
Já, sennilega spyr hún, en svarsins lengi bíður.
(Helgi)
Það er sennilega ekki fráleitt að halda því fram að þýðingarhæfileikar Jóns
Helgasonar njóti sín einna síst í kvæðum þar sem reynir aðallega á þokka
og þýðleika, en þeim mun betur þar sem reynir á mergjaða og meitlaða
fyndi og hæðni eins og í Vísum til markgreifynju eftir Pierre Corneille eða
á eilítið hátíðlega og viðhafnarmikla ræðulist, svo sem í kvæðum Victors
Hugo, Fyrir þá sök að enni mitt . . . og A morgun í bítið . . . . En þegar
við nú komum að enn öðru frönsku stórskáldi, Paul Verlaine, þá hittum
við fyrir skáld sem ekki einungis boðaði það að ljóðlistin ætti að vera tón-
272