Tímarit Máls og menningar - 01.09.1995, Page 125

trausti og vináttu. Hún heitir því að
snúa „skyggni" sinni við, hætta að mæna
á sjálfa sig en virða ffemur það sem
stendur utan við hana: „Ég lofa sjálffi
mér því að framvegis muni skyggni mín
beinast að því sem raunverulegt er, ég
muni skilgreina fyrir sjálfri mér það sem
ég sé og færa það í samhengi til góðs fyrir
mig og þá sem mér eru kærir“ (409).
Kjarni merkingarinnar liggur í ástar-
sambandinu, hjónabandinu, fjölskyld-
unni. Til að geta sagt Herði frá fjölskyldu
sinni verður Einfríður að búa til merk-
ingu úr brotum, tengja saman tvær
„blokkir“: orðin „heima“ og „hjá mér“:
,,[ég] veit að ég verð að tengja turnana
tvo . . . Þegar því er lokið fyllast orðin
aftur merkingu og ég finn að þótt ég hafi
aldrei áður hugsað þá hugsun að eitt-
hvað hafi verið að heima hjá mér þá á
hún rétt á sér og um leið sé ég hvernig
sólin læðist ,upp á himininn milli turn-
anna tveggja“ (327). Sambandið við
Hörð er aðeins ný mynd þessa „heima
hjá mér“, þessa virkis þar sem einstak-
lingurinn ver sig fyrir umheiminum og
hinum óhjákvæmilega missi dauðans
(sem verður sífellt sárari eftir því sem
sambandið við aðra verður „heilagra“
og vonin um hjálpræðið minni) með því
að treysta böndin við aðrar manneskjur.
Það er ekkert annað til. Það er engin von
til um yfirskilvitlega hjálp. Því þrátt fyrir
að framliðnir gangi um grundu og virð-
ist tala úr ríki dauðra er heimur skáld-
sögunnar engu að síður gjörsneyddur
allri tilvísun til eiginlegrar handan-
heimsvíddar. Það er ekkert annað svið til
en það jarðneska. Þeir ffamliðnu eru
aðeins leikendur í sálrænu drama aðal-
persónunnar og allt drauga- og
skyggnitalið hefur aðeins gildi sem
hennar innri barátta. Það má vera að
höfúndurinn vilji halda í einhvern snefil
af slíkri trú en ef svo er þá fellur sá vottur
gersamlega í skuggann af meginvið-
fangsefni bókarinnar, nefnilega að það
er hvergi líkn að hafa nema í hverfulu
sambandi okkar við ástvininn en eink-
um þó fjölskylduna. Vinátta Harðar og
Einffíðar er í raun stofnun nýrrar fjöl-
skyldu, nýrrar merkingareiningar. Þau
eru reyndar aðeins krakkar en þegar þau
hittast tala þau fyrst og fremst um teng-
ingu sína við fjölskyldu- og ættarnetið.
Hvaðan þau koma, hvernig allt er
„heima hjá þeim“: „Annars er allt mitt
fólk frá ísafirði...“ (323) segir Hörður
þegar hann ætlar að segja ffá sjálfum sér.
Sjálfsmyndir þeirra Einfríðar falla full-
komlega saman við þetta öryggisnet
fjölskyldunnar og ættarinnar. Þau hafa
aðeins verið saman í nokkra klukkutíma
og um leið er eins og það eigi að fara að
rjúka í að byggja, koma upp börnum og
stofnsetja fjölskyldu. Það mætti kannski
túlka þetta á írónískan hátt. Að Einfríð-
ur sé blinduð af eigin þrá eftir heilum
heimi sem gerir það að verkum að hún
verður sífellt að halda í þessa grunn-
formgerð merkingarinnar. Að þráin reki
hana áfram í leit að uppbót fyrir missinn
sem alltaf hrífur allt af henni og því sé
hún í raun blekkt. Hún sjái aðeins eigin
draumsýn. En ég held að þessi túlkun
skjóti framhjá markinu. Þegar farið er
að skrifa vandaðar og flóknar skáldsög-
ur sem að síðustu miða að því að stað-
festa fjölskylduna sem upphaf og endi
allra gilda þá er það áreiðanlega merki
um að hún er ekki sú sakka sem hún
áður var og sem hún á að vera. Kannski
er Vigdís líkt og Einfríður að reyna að
seiða fram merkingu sem er horfin?
Kannski er hún að reyna að líma saman
sprungna mynd?
Kristján B. Jónasson
Korku saga Þórólfsdóttur
Vilborg Davíðsdóttir: Við Urðarbrunn. Mál
og menning 1993. Nornadómur. Mál og
menning 1994.
Vilborg Davíðsdóttir er ungur rithöf-
undur sem hefur í tveim bókum tekist á
TMM 1995:3
123