Skírnir - 01.09.1987, Síða 184

390
MARGRÉT EGGERTSDÓTTIR
SKÍRNIR
hugsaði að öllum væri sama þó honum yrði aldrei aftur hlýtt“ (147), lætur
mann ekki ósnortinn og er í samræmi við æsku hans og það hversu hann er
óharðnaður. í fangavistinni vaknar hræðileg minning Sólveigar um það
hvernig húsbóndinn misnotaði hana. Þessu er lýst með óþægilegri ná-
kvæmni - ekkert dregið undan - frá sjónarhóli fórnarlambsins og séð í hug
hennar um leið:
Hún gat engan spurt. [... ] Hvað vildi hann henni? [... ] Hafði hún
gert eitthvað af sér? [... ] Hún hafði ekki hugmynd um að hún ætti
sig sjálf. (178-180)
Sú aðferð að sýna í hug prestsins verður til þess að hann birtist eins og
hver önnur manneskja í vanda en ekki sem „vondi presturinn". En um leið
sjáum við persónu Asmundar frá ýmsum hliðum. Glæsileiki hans og töfrar
birtast í baðstofunni sem breytist undir ræðu hans í dýrðlega höll. Frá sjón-
arhóli Sæmundar og Sólveigar er hann ímynd valdsins sem ógnar og tor-
tímir. Þegar Sólveig er dáin og skelfingin hefur heltekið Asmund bregður
fyrir sýn prestsins eins og hann sá Ásmund við komuna:
með tvo til reiðar; og teymdi undir djöflinum sem sat með bagal og
sigð, og reiddi þau vopn um öxl sér ósýnilegur öllum. (211)
Með augum prestsins sjáum við einnig breytinguna sem verður á sýslu-
manni. Það er ekki fyrr en Sólveig er dáin og sýslumaðurinn er „í mannleg-
um vanda“ að presturinn finnur til samúðar með honum: „Ekki fyrr en
núna þegar mig tekur sárt til hans, og óbeitin horfin. Núna þegar töfrar
hans eru rofnir“ (211).
Efni sögunnar er túlkað mjög myndrænt í tveimur köflum sem nefnast
„Draumur“ og „Draumur: largo“. Það erólíkurstílláþeim, enda er sáfyrri
í endursögn Asmundar eftir að hann er vaknaður, en hinn seinni er líkari
því sem draumar eru, óljós, óröklegur. Og það er ekki alveg ljóst hvern
dreymir seinni drauminn. I lokin talar einhver í fyrstu persónu og lýsir því
hvernig hann kom aftur til sjálfs sín og er þá staddur á miðju gólfi inni í húsi
og það bendir auðvitað til Asmundar sem situr inni í stofu og er að rétta í mál-
inu. Fyrri draumurinn gerist í fjöruborði um sólarlag. Ungur maður situr
í báti og rær, en kona sem var með honum er horfin. Hann tekur kjólinn
sem hún hafði verið í með árinni og hann gúlpar „líkt og af þöndum kviði“
(118). Seinna í draumnum kemur sami maður eða einhver annar og situr á
háum maga konunnar og rær þannig eftir læk og þegar konan lyftir höfði
keyrir hann það aftur niður í vatnið. I þessum draumi er eins og dulsmálin
bæði í sögunni renni saman og um leið er hann eins konar fyrirboði um
dauða Sólveigar. Asmundur sér sjálfan sig í draumnum sem vængjaðan hest
sem svífur yfir landinu: