Ritið : tímarit Hugvísindastofnunar - 01.05.2017, Blaðsíða 31

30
þýðir að vera transsexúal eða transgender, heldur einungis gera tveimur
stöðum, tvenns konar rökvísi, skil.
Að lokum má nefna enn önnur viðbrögð við þeim flækjum sem fylgja
kynjajöfnunum: það að vilja sem minnst af þeim vita. Handan kynverund­
arinnar (Beyond Sexuality, 2000) eftir Tim Dean er skrifuð til höfuðs til-
raunum til þess að fella hugsun Lacans í kerfi og þröngva þannig samræmi
upp á hugsun sem ekki var fullmótuð eða laus við mótsagnir.54 Dean leggur
þar til að fallusinn verði settur til hliðar og sjónum beint að viðfanginu a,
bæði vegna þess að það er laust við tengingar við ákveðið kyn eða gagnkyn-
hneigð viðmið, en líka vegna þess að það tók fljótlega yfir virkni fallussins
að miklu leyti í kenningu Lacans, þótt hann hafi haldið í fallusarhugtak-
ið.55 Afstöðu Deans verða gerð betri skil hér á eftir, en hann setur hana að
mörgu leyti fram í andstöðu við nálgunarleiðir annarra hinseginfræðinga á
sálgreiningu, þar á meðal Butler.
Hinsegin líkamar og sjálfsverur sem þrá
Í ljósi þeirra hugmynda um kynjamismun sem nú hafa verið ræddar –
kynjamismun sem ákvarðast hvorki af líffræðilegu kyni né kyngervi – er ef
til vill ekki skrýtið að spurningar hafi vaknað um líkamann í kenningum
sálgreiningarinnar, oftar en ekki í tengslum við verk Butler.56 Lykilverk
hennar um líkamann er Efni(s)legir líkamar, en þar má segja að hún bregð-
ist við þeirri gagnrýni að Kynusli ýji að ákveðnu valfrelsi þegar kemur að
54 Tim Dean, Beyond Sexuality, bls. 13. Dean bendir í kjölfarið á að hafa beri í huga
að Lacan hafi í næstum aldarfjórðung haldið námskeið í samræðuformi þar sem
hann lék af fingrum fram. Þar hafi hann ekki einungis verið að setja fram ákveðna
kenningu heldur megi sjá í útgefnum námskeiðum hans „sérlega lipran, díalekt-
ískan hugsanagang í mótun“ sem sé enginn greiði gerður með því að vera felldur
í tryggar skorður staðnaðra kerfa.
55 Sama rit, bls. 45. Lacan gerði fallusnum skil í kenningum sínum á árunum
1958–1959 og skilgreinir hann í „Merkingu fallussins“ („The Signification of the
Phallus“, 1958) sem það sem kveikir þrá okkar – virkni sem Lacan gefur svo við-
fanginu a eftir að áhersla hans færðist frá hinu táknræna og beindist að því sem
verður ekki táknað, rauninni, á sjöunda áratug síðustu aldar. Sjá Tim Dean, Beyond
Sexuality, bls. 50.
56 Sigríður Þorgeirsdóttir fjallar um og gagnrýnir kenningu Butler um líkamann í
grein sinni „Heimspeki líkamans og heimspeki í líkamanum og hvers vegna hugsun
er ekki kynlaus“, sjá sérstaklega bls. 70–71. Enn fremur má finna yfirgripsmikla
umfjöllun um hugmyndir Butler um líkamann og kyn, auk gagnrýni femínista á
borð við Toril Moi á þær hugmyndir hennar, í grein Dagnýjar Kristjánsdóttur,
„Tómið og tilveran“, á bls. 84–88.
GuðRún Elsa BRaGadóttiR