Ritið : tímarit Hugvísindastofnunar - 01.05.2017, Blaðsíða 140

139
geta ekki gifst konunum sem þeir elska svo þeir velja að vera með dætrum
þeirra sem líkjast þeim jafnt hið ytra sem innra; þar með er fantasía þeirra
um ástina raungerð. Rósa og Flora eiga ekki einungis sammerkt að feta í
spor mæðra sinna heldur bera þær einnig báðar blómanöfn. Sú staðreynd
kann að orka óþægilega. Fyrir Lenna eru rósirnar í lífi hans – Rósa dóttir
hans og Rósa Cordova – ósnertanlegar, fullkomnunin sem hann getur
aldrei eignast heldur bara dáðst að úr fjarlægð en þess vegna þarf hann að
gera sér að góðu það næstbesta; ónefnda blómategund sem þó minnir á
það sem hann þráir en fær ekki.48
Í sögunni er lögð sérstök áhersla á hendur og hlutverk þeirra en þær
koma endurtekið fyrir í samskiptum Lenna og Rósu og eru einnig lyk-
ilatriði í fyrstu kynnum þeirra beggja af ástinni. Sá rammi sem menn hafa
í kollinum um hendur vísar til almenns skilnings á hönd sem líkamshluta
sem getur handleikið, búið til og gert hluti. Áherslan sem lögð er á hendur
vitnar enn og aftur um ást Lenna á Rósu.
Í lýsingum á fyrstu kynnum feðginanna hvors um sig af ástinni er
höndum lýst á svipaðan hátt og í báðum tilvikum gegnir ímyndunaraflið
lykilhlutverki. Þegar myndinni af Rósu Cordovu er lýst eru varir, augu,
augabrúnir, brjóst, hendur og fingur hennar sérstaklega talin upp en þá
sem nafnskipti (e. metonymia) fyrir líkama hennar er kynda undir þrá og
ást Lenna. Það er athyglisvert að í lýsingunni skulu grannar hendur Rósu
fyrst nefndar en þeim síðan lýst nákvæmar með því að benda á að fingurnir
séu langir.49 Lýsingarorðin ,grannar‘ og ,langir‘ undirstrika að um fíngerðar
48 Sifjaspellsminnið í Frá ljósi til ljóss kallast ekki einungis á við samband Humberts
og Lolitu heldur einnig á við samband Bjarts í Sumarhúsum og Ástu Sóllilju í
Sjálfstæðu fólki eftir Halldór Kiljan Laxness. Ásta Sóllilja er fósturdóttir Bjarts en
í sögunni er sagt frá því að í eitt skipti deili þau rúmi þegar þau eru á ferðalagi en
þá snerti hlý og sterk hönd hans líf hennar, jafn skjótt og það verður ýtir Bjartur
Ástu Sóllilju út úr rúminu; ekki óáþekkt því þegar Lenni leggur á flótta eftir að
hann finnur óæskilegar kenndir vakna í garð Rósu. Tengslin felast einnig í því
að Ásta Sóllilja er enn eitt „skáldskaparblómið“ því hún ber blómanafn auk þess
sem Bjartur kallar hana beinlínis lífsblómið sitt. Lokaorð Sjálfstæðs fólks hamra á
tengslum Bjarts og Ástu Sóllilju en þar segir: „Haltu þér fast um hálsinn á mér,
blómið mitt. Já, hvíslaði hún. Altaf – meðan ég lifi. Eina blómið þitt. Lífsblómið
þitt. Og ég skal ekki deya nærri nærri strax.“ Halldór Kiljan Laxness, Sjálfstætt fólk,
Reykjavík: vaka – Helgafell, 2011, 10. útgáfa, hér bls. 321–322 og 726.
49 Lýsingin hljómar á þessa leið: „varirnar voru rauðar og þykkar og brún augun glóðu
undir svörtum augabrúnunum. Líkaminn var töfrandi, kjóllinn rauður, sjalið svart,
brjóstin hvelfd, hendurnar grannar, fingurnir langir og húðin gullbrún.“ vigdís
Grímsdóttir, Frá ljósi til ljóss, bls. 11.
„EINS OG ÆvINTÝRI“