Heilbrigðisskýrslur - 01.12.1934, Side 72

70
Um krufningar, sem gerðar voru fyrir Landsspítalann, sjá skýrslu
spítalans fyrir 1934.
4. Húsakynni. Þrifnaður.
Læknar láta þessa getið:
Skipaskaga. Á Akranesi hafa verið byggð í ár 14 ný íbúðarhús, 1
verzlunarhús, 2 smiðjur, 1 mjólkurhús og símastöð, auk þess 4 hús
endurbætt. 8 hús voru í smíðum í árslok. Flest af þessum húsum eru
steinsteypt og með nútíma þægindum. í sveitum hefir lítið verið byggt,
nema fjós og hlöður endurbættar. Ekkert hefir borið á vatnsskorti i
ár, enda vætur öðru hvoru. Vatnsleiðslumáli kauptúnsins miðar ekkert
enn.
Borgarfi. Húsakynni fara batnandi. Hús þau, sem gerð hafa verið
síðustu árin, eru vandaðri og hentugri en áður tíðkaðist. Má þakka
það auknum kröfum almennings og auknu eftirliti og aðstoð hins
opinbera.
Borgarnes. í þorpinu býr um það bil þriðjungur héraðsbúa. Er hvgg-
ing sæmileg og íbúðir yel viðunanlegar, þótt mismunandi séu, eins og
gengur, eftir efnum og ástæðum. Fáar eru stórgallaðar og flestar hit-
aðar með kolum eða öðrum staðgóðum eldiviði. Rafmagnslýsing í
flestum íbúðum og ræsting og umgengni sæmileg, en neyzluvatns-
brunnar hér og þar í bænum, og eru þeir grunnir og ábótavant, og'
sömuleiðis fráræsi, sem þó eru farin að þokast ofurlítið í rétt horf.
En það eru húsakynnin í sveitunum, sem ég vildi sérstaklega tala um
í þetta sinn. Þessa síðustu áratugi, en þó sérstaklega síðan Byggingar-
og landnámssjóður tók til starfa, hefir verið byggt upp á mjög mörg-
um bæjum, og torfbæir munu nú naumast finnast í mínu héraði. Ríkis-
stjórnin og forráðamenn peningamála landsins hafa viljað bændum vel
og sýnt þeim mikið örlæti með lánum til bygginga, en svo hefir reyndin
orðið sú, að húsin urðu allt of dýr og allt of stór, og mér liggur við
að segja, að sumstaðar séu þau ópraktisk. Skal ég nefna örfá dæmi:
Fyrir fáum árum var ég á ferð i dal einum í héraði mínu, svo sem 15
ldlómetra frá þjóðveginum og spurði fylgdarmanninn, sem er bóndi
á einni jörðinni og var að enda við að byggja eitt Byggingar- og land-
námssjóðshúsið hjá sér, hvernig honum vegni, og svaraði hann hisp-
urslaust, að nýja húsið setti sig strax á höfuðið á fyrsta árþ Það var
nú auðvitað ekki úr háum söðli að detta, því að töluvert skuldaði hann
fyrir í jarðarskæklinum og svo eitthvað af verzlunarskuldum, en nú
bættist við 300 króna greiðsla á ári vegna hússins. Túnið var harðbali
í hrauni — hraun allt í kring og gegnum það að fara á engjarnar, sein
eru snöggar. Bústofninn er 70 ær, 2 kýr og 4 hestar. Börnin eru 5, það
elzta um fermingu, konan dáin fyi'ir 2 árum, og maðurinn bjó með
ráðskonu. Það er ekki flókið reikningsdæmi þetta. Maðurinn hefii'
ekkert til að lifa af, þegar búið er að borga af skuldum og kaup ráðs-
konu. Ég get þessa vegna þess, að ég álít fátæktina vera undirrót margra
meina og líka sjúkdóma — oft og einatt — og því rniður mun vera
hægt að segja marga sögu svipaða þessari, um marga, sem hafa reist
sér hurðarás um öxl. Ég tók líka fram, að inér þættu mörg hús of