Heilbrigðisskýrslur - 01.12.1958, Síða 173

— 171 —
1958
Hið læknisfræðilega starf innan vé-
banda slysatryggingarinnar er aðal-
lega tviþætt, annars vegar örorkumat-
ið vcgna slysa, liins vegar að greina
sambandið milli slysa og sjúkdóma.
Um síðarnefnda þáttinn verður rætt
stuttlega nú, aðeins drepið á hann
nokkrum orðum til þess að ljóst sé,
við hvað er átt. Stærsti flokkurinn
liér eru atvinnusjúkdómar. Þar er ekki
um að ræða slys í þess orðs venju-
legu merkingu, heldur hefur vinnan
sem slík haft í för með sér, að við-
komandi hefur orðið fyrir áhrifum af
efnum, hávaða, geislum, gufum eða
þviliku, og þessi áhrif eru þess eðlis,
að þau valda sjúkdómum. Sjálfsagt
þykir að leggja ábyrgð vegna þessara
sjúkdóma á viðkomandi atvinnurek-
anda, cins og um slys væri að ræða.
Eins og fyrr er getið, taka slysatrygg-
ingarlögin sérstaklega fram, að fingur-
og liandarmein skuli tcljast til slysa,
þegar sambandið milli vinnunnar og
meinsins er ótvírætt, Aðrar tegundir
sýkinga hafa hins vegar ekki verið
taldar sem atvinnusjúkdómar eða slys,
þótt sannanlega hafi orðið við vinnu,
svo sem berklasýking starfsfólks á
berklahælum. Það er athyglisvert, að
á öðrum Norðurlöndum virðast slíkar
sýkingar vera taldar til atvinnusjúk-
dóma og þvi bótaskyldar eftir slysa-
tryggingalögum.
Oft stafar vafinn, þegar greina á
milli slyss og sjúkdóms, af því, að
slasaði hefur orðið fyrir áverka á lík-
amshluta, sem ekki var heilbrigður
fyrir. Þá veldur óverulegur áverki ó-
eðlilegum einkennum, og þessi ein-
kenni koma fyrst fram við slysa-
fryggða vinnu. Þessi flokkur slysa og
sjúkdóma er lækninum erfiðastur við-
fangs, og skoðanir læknisins á sam-
bandinu milli slyss og sjúkdóms valda
mestri óánægju sjúklinganna, þvi að
fólk hefur skiljanlega mikla tilhneig-
ingu til að kenna áverkum um óþæg-
indi sín. Hér skal aðeins minnzt á
tvennt hið algengasta, ýmiss konar
liðaóþægindi og bakverki. í þessum
tilfellum fellur það í hlut læknisins
að gera sér ljóst, hvað er raunveruleg
afleiðing þess áverka, er fyrir liggur,
og hvað er afleiðing eðlilegra aldurs-
breytinga liðanna eða liðslits af öðr-
um orsökum.
Þá er komið að öðrum aðalþætti
þessa ináls, örorkumati eftir slys. Eins
og' sást af lýsingu slysatryggingará-
kvæðanna, miðast örorkubætur við ör-
orkumat, sem tryggingayfirlæknir á að
gera, og örorkuinatið er sá grundvöll-
ur, sem bótaútreikningar eru reistir á.
Fyrir hinn slasaða er því þessi þáttur
bótaákvæðanna hinn merkasti. Hvorki
í lögum um almannatryggingar né í
öðrum lögum og reglugerðum er að
finna nein ótvíræð ákvæði um það,
hvernig örorkumat vegna slysa skuli
framkvæmt eða hvaða sjónarmið skuli
leggja til grundvallar matinu.
Sé litið á hinn aðalbálk trygginga-
laganna, lífeyristrygginguna, eru í lög-
unum allglögg ákvæði um örorkumat
örorkulífeyrisþega, og segir svo i lög-
unum: „Rétt til örorkulífeyris eiga
þeir menn á aldrinum 16—67 ára, sem
eru varanlegir öryrkjar á svo háu
stigi, að þeir teljast ekki færir um að
vinna sér inn % hluta þess, er and-
lega og líkainlega heilbrigðir menn
eru vanir að vinna sér inn i því sama
héraði við störf, er hæfa líkamskröft-
um þeirra og verkkunnáttu og sann-
gjarnt er að ætlast til af þeim með
ldiðsjón af uppeldi þeirra og undan-
farandi starfa.“
Beinast liggur við að skilja þessa
lagagrein svo, að til grundvallar ör-
orkumati lífeyrisþega skuli leggja
starfsgetu lians við þau störf, er hann
getur leyst af hendi, en það eigi ekki
að leggja mat á sjúkdómsástand i
sjálfu sér, heldur aðeins hvern þátt
það á í minnkuðum vinnuafköstum
og tekjuöflunarhæfni. Þessi ákvæði í
lögunum hafa litið breytzt siðan 1936
og ckkert síðan 1946.
Þegar nú er litið til þess, hvernig
slysaörorkumat hefur verið fram-
kvæmt hér á landi, síðan Trygginga-
stofnun ríkisins tók til starfa, kemur
i ljós, að fyrrgreind lagagrein um lif-
eyrisörorku liefur ekki verið yfirfærð
á slysaörorku, að minnsta kosti ekki
að þeim skilningi, sem hér hefur ver-
ið settur fram. Fáar ritaðar upplýs-
ingar er að finna um þessi mál, en i