Læknaneminn - 01.04.1994, Page 30
Mynd 1. Hugsanlegt hlutverksamloðunarsameinda í ífarandi vexti og myndun meinvarpa: 1, Minnkuð E-
cadherín tjáning getur m.a. valdið breytingum á útliti þekjufruma (sjá frekari umfjöllun í texta). 2, Stakar
frumur eða hópur fruma vex ífarandi í nálœgan vef. 3, 4, 7, Samloðun milli æxlisfruma og þekjufruma
œðaveggsins annars vegar og "subendothelial matrix " hins vegar. 5, 6, Hópur œxlisfrumaflyst innan œða til
annarra vefja líkamans. 8, Tilfœrsla æxlisfrumu út úr œð og í umliggjandi vef (4).
við minnkaða tjáningu á E-cadheríni, þ.e. þær misstu
þekjufrumueiginleika sína og líktust illkynja
krabbameinsfrumum (5). A þeim fjórum árum sem
eru liðin frá þessari rannsókn hefur áhugi
vísindamanna aukist gífurlega á rannsóknum á E-
cadheríni og hafa þær beinst að því að svara þeirri
spurningu hvort það gegni mikilvægu hlutverki í
myndun meinvarpa. Tilgangur þessarar greinar er
gefa lesandanum innsýn inn í fjóra þætti cadherína:
1) htygging og flokkun cadherína.
2) Hlutverk íeðlilegum þekjuvef
3) Hlutverk ífrumum á fósturstigi.
4) Hlutverk E-cadheríns í myndun meinvarpa.
BYGGING OG FLOKKUN CADHERÍNA
Skilgreindar hafa verið fjórar gerðir
samloðunarsameinda í líkamanum: Þær eru 1) integrín,
2) sameindir sem tilheyra ónæmisglóbúlín yfirættinni
(immunoglobulin superfamily), 3) selectín og
4) cadherín (7). Cadherín er flokkur Ca2+ háðra
samloðunarsameinda milli fruma af sömu gerð
(homophilic)(7). Tafla 1 sýnirflokkaogundirflokka
cadherína. Öll cadherín hafa það sameiginlegt að
hafa svipaðar amínósýruraðir (cadherin repeats) í
ákveðnum utanfrumueiningum (extracellular
domain). Framtilþessatíma hafafundistáþriðjatug
cadherína í fjölmörgum dýrategundum og eiga fleiri
eflaust eftir að bætast í hópinn á næstu árum (7).
Mynd 2. Uppbygging "klassískra" cadherína (sjá
töjlu 1). Utanfrumueiningarnar erufimm og gegna
þœr ýmsum hlutverkum. Innanhimnu- og innan-
frumueiningar eru einnig sýndar. Catenín (a, þ ,y)
mynda tengsl milli cadherína og frumugrindar (sjá
texta) (9).
24
LÆKNANEMINN I 1994 47. árg.