Læknaneminn - 01.04.1994, Blaðsíða 55

langvinna verki að reyna sem best að skilgreina hvaða
orsakaþættir eru ráðandi. Ahugi á sjúklingnum og
vandamálum hans í heild, næmi fyrir orðlausri tjáningu
ásamt góðri þekkingu á almennri líffræði og
lífeðlisfræði tauga- og æðakerfisins er því forsenda
markvissrar skoðunar sj úkl inga með verki. En umfram
allt er mikilvægt að geta lagt við eyrun, hlustað með
áhuga á manneskjuna sem verkinn ber og vekja
þannig traust hennar og trúnað.
Oft þarf að svara mörgum spumingum áður en
unnt er að komast til botns í verkjavandamáli (sjá
töflu 7 - gátlista).
Hvers konar einstakling er um að ræða? Hvernig
lýsir hann verknum og hvemig hefur verkurinn breytt
lífi hans og íjölskyldunnar? Hvað veit hann um
sjúkdóminn, útbreiðslu og horfur? Getur hann tjáð sig
um veikindin og verkinn eða flæmist hann yfir í aðra
sálma? Hvemig hefur hann tekið öðmm áföllum í
lífinu? Hefur hann tilhneigingu til þunglyndis og/eða
kvíða? Eru persónuleikagallar áberandi eða forsaga
um fíkn? Hvaða læknar hafa hingað til séð um
verkjavandamálið, hvaða aðferðum hafaþeirbeitt og
hvemig hafa þær gagnast? Hvaða aðferðir hefur
sjúklingurinn sjálfurnotað? Eru fjölskylduvandamál
áberandi, félagsleg og/eða sálarleg, og hafa þau áhrif
á verkjaskyn einstaklingsins til hins verra? Hvernig
hefur honum og fjölskyldunni gengið að aðlaga sig
sjúkdómi og einkennum og þar með verkjum?
“Hventig ber ég mig að?”
Farðu í upphafí vandlega yfir öll gögn sem
sjúklinginn varða, ræddu við lækni viðkomandi,
hjúkrunarfræðing og aðra þá sem sjúklingnum sinna.
Með því færðu oftast sæmilega mynd af afstöðu
meðferðaraðila til vandamálsins og einnig sæmilegt
yfirlit yfir það sem búið er að reyna. Því næst ræðirðu
við sjúklinginn sjálfan, og gefur þér tíma. Ætlaðu
klukkutíma fyrir fyrsta viðtal en vertu tilbúinn' til að
stytta það mjög ef í ljós kemur að andlegt eða líkamlegt
þrek þitt eða sjúklingsins nægir ekki í slíkt samtal.
Spurðu sjúklinginn hvort hann vilji að þú útskýrir
fyrir honum af hverju verkurinn stafar og spurðu
einnig hversu nákvæmar útskýringar hann vill fá.
Láttu um fram allt hinn siúka ráða ferðinni hvað
Munur á fastri lyfjagjöf og
lyfjagjöf eftir þörfum
[D]p
[D]p
LYF GEFIN EFTIR ÞORFUM
E E
mmmmm, \j mmmmm®
12 16 20
FÖST LYFJAGJÖF
EITRUNARÞRÖSKULDUR
EINKENNI/VERKUR HVERFUR
— EINKENNAÞRÖSKULDUR
^ EINKENNI/VERKIR
24 KLUKKUSTUNDIR
■ ■■
EITRUNARÞROSKU LDU R
EINKENNI/VERKUR
HVERFUR
HNKENNAÞRÖSKULDUR
EINKENNI/VERKUR
12
16
20
24 KLUKKUSTUNDIR
Mynd 9. Fyrirbyggjandi og föst lyfjagjöf er ein meginforsenda allrar lyfjameðferðar gegn langvinnum
einkennum ([DJp merkir þéttni lyfs í sermi).
'Eg er meðvitaðurþess að læknanemi er karlkyns orð en málfrœðilegt karlkyn er venjulega notað þegar ekki er líffrœðilega
kyngreint hvað átt er við.
LÆKNANEMINN 1 1994 47. árg.
49