Læknaneminn - 01.04.1994, Síða 92

Prinzmetal, sem fyrstur lýsti þessu á 6. áratug
þessarrar aldar. Sjúklingar með þennan sjúkdóm fá
hjartaöng fyrst og fremst í hvíld, en staðsetning ,
leiðni og sérkenni verkja eru hin sömu og við
hefðbundnahjartaöng. Nítróglýcerínslærsömuleiðis
vel á þessi einkenni. Orsök þessara einkenna er
samdráttur (spasmi) í kransæðum, sem veldur
tímabundinni hindrun á blóðrennsli og kemur fyrir í
kransæðum bæði með og án sjáanlegra breytinga.
Hjartarafrit tekið meðan á verk stendur sýnir hækkun
á ST-bili í stað hefðbundinnar lækkunnar.
I-C. Gollurshússbólga (Pericarditis)
Gollurshússbólgaernokkuð algengursjúkdómur,
sem getur valdið slæmum brjóstverk. Verkurinn er
staðsettur undir neðri hluta bringubeins og leggur upp
í háls, og jafnvel aftur í bak og líkist oft verk vegna
kransæðastítlu. Aldursdreifing er hins vegar önnur
enhjásjúklingummeð kransæðastífluognærtilyngri
aldurshópa.
Verkur vegna gollurshússbólgu getur verið mjög
sár, en það sem einkennir hann fyrst og fremst er það
að hann versnar yfirleitt við djúpa innöndun sem
verkur við kransæðastíflu gerir ekki og getur það
hjálpað til við mismunagreiningu. Þá lagast einkenni
oft við það að setjast upp og halla sérfram. Sjúklingar
með gollurshússbólgu geta verið mjög meðteknir,
sérstaklega ef kominn er mikill vökvi í gollurshúsið
með þrýstingi á hjarta.
Aðdragandi gollurshússbólgu ersömuleiðis annar
en kransæðastíflu. Algeng ástæða gollurshússbólgu
er veirusýking og fylgir henni oft hitavella, beinverkir
og almennur slappleiki sem staðið hefur í nokkra daga
áður en einkenni frá sjálfri gollurshússbólgunni koma
fram.
Aðrar algengar ástæður gollurshússbólgu eru
nýlegar aðgerðir á gol lurshúsi eða hjartavöðva svo og
nýleg kransæðastífla. Astæða þeirra er talin vera
mótefnamyndun líkamans gegn skemmdum
hjartavöðvafrumummeðbráðribólgusvörun,svokallað
Dressler’s-heilkenni (syndrome). Aðrar orsakir
gollurshússbólgu sem hafa þarf í huga eru illkynja
sjúkdómar í brjóstholi, sem vaxa inn í gollurshúsið,
og einnig getur langvinn nýrnabilun valdið
gollurshúsbólgu með mikilli vökvasöfnun og þrýstingi
á hjarta.
I-D. Flysjun í ósœð (Dissectio aortae acuta)
Flysjun í ósæð er sem betur fer fremur sjaldgæfur
kvilli, en bráð flysjun getur valdið einna kvalafyllstu
verkjum sem sjúklinga fá (mynd 2). Orsökin er
sprunga í innlagi ósæðarinnar, en púlserandi
blóðstraumurinn ryður sér síðan braut niður eftir
æðaveggnum og getur náð allt frá ósæðarrót og niður
í neðsta hluta ósæðar í kviðarholi eða jafnvel
grindarholi. Aþessarileiðsinnigeturflysjunin lokað
æðum sem eiga upptök sín í ósæðinni, allt frá stærri
æðum eins og hálsæðum og æðum til handleggja eða
nýrna til smærri æðasvo semmillirifjaæðaogjafnvel
kransæða. Yfirleitt brýturblóðið sér leið aftur í gegnum
innlagið inn í holrúm ósæðarinnar, en fyrir kemur að
útlag æðarinnar (adventitia) rifni. Það er algengast í
ósæðarrótinni og blæðir þá inn í miðmætið og jafnvel
niðurí gollurshúsið oft með banvænum afleiðingum.
Verkir vegna flysjunar fara að nokkru leyti eftir
því hvar í æðinni flysjunin er. Sé hún í rismeginæð
(aorta ascendens) eru verkirnir framan til í brjósti,
undir bringubeini og leiða gjarnan upp í háls og aftur
á milli herðablaða, en sé flysjunin í fallmeginæð (aorta
descendens) er verkurinn fyrst og fremst staðsettur á
milli herðablaða og leiðir niður eftir baki. Önnur
einkenni fara síðan eftirþví hvaða æðar það eru sem
lokast við flysjunina.
Eins og að framan segir er verkur vegna flysj unar
mjög kvalafullur en það sem er dæmigert við þennan
verk er að hann verður strax mjög sár, en byrjar ekki
smám saman eins og algengt er hjá fólki með
kransæðastíflu. Þessi sjúkdómur er algengastur á
aldrinum 50-70 ára og mun algengari hjá körlum en
82
LÆKNANEMINN 1 1994 47. árg.