Læknaneminn - 01.04.1994, Side 111

Erþetta framtíðin ?
svikju undan skatti, fengjust engir skattpeningar, og
yfirvöld gætu ekkert aðhafst.
Margir siðfræðingar aðhyllast ekki nytjahyggju
eða skylduboðskenningu í þeirri hreinu mynd, sem
lýst erhér að framan, heldur einhvers konar sambland
afþessu tvennu. Slík siðffæði erkölluð blönduð siðffæði.
GENTÆKNI OG SIÐFRÆÐI
Við erum alltaf að taka ákvarðanir. Þessar
ákvarðanir geta verið um einstakar athafnir eða um
ákveðna venju eða hegðunarmynstur. Þannig get ég
tekið þá ákvörðun að standa upp og Iíta út um gluggann;
ég get líka tekið þá ákvörðun að standa alltaf upp og
líta upp gluggann kl. 12 á hverjum degi. I vísindum
verða menn, eins og annars staðar, að taka ýmsar
mikilvægar ákvarðanir. Vísindamaðurinn þarf að taka
ákvörðun um það, hvort hann ætli að verða
vísindamaður, hvemig hann ætli að verða það, hvaða
vísindi hann skul i leggja stund á, hvemig hann ætli að
fjármagna nám sitt, og ótal margar aðrar ákvarðanir,
sem beint eða óbeint tengjast vísindastarfsemi hans.
Þar sem vísindi eru mjög mikilvæg starfsemi og
kosta mikla fjármuni er mikilvægt að ákvarðanir í
vísindum séu sem réttastar, og að þær séu teknar eftir
nákvæmayffrvegun. Vísindamönnumbersiðferðileg
skylda til að vera siðferðilegir, þ.e. taka ákvarðanir
sínar á sem siðferðilegastan hátt. Þetta þarf ekki
endilega að fela í sér, að þeir séu víðlesnir í siðfræði, en
þeim ber skylda til að afla sér sem bestrar þekkingar
og taka ákvarðanir sínar samkvæmt bestu samvisku
og eftir ítarlega íhugun.
Sett hafa verið fram ýmis líkön um siðferðilega
ákvarðanatekt í vísindum, þ.e. reglukerfi, sem nota
má til þess að taka réttar ákvarðanir. Taka þarf tillit til
grundvallarreglna siðfræðinnar, þeirra gi Ida, sem við
sögu koma, og einh vers konar ákvörðunaraðferðar, er
tekur mið af öllum þessum þáttum. Hér er ekki rúnr
til þess að skoða slík líkön, en nefnd verða nokkur
sjónarmið, sem hafa verður í huga við ákvarðanir í
vísindum.
GREINING ÚRLAUSNAREFNA
Nauðsynlegt er að aðgreina hina ýmsu þætti, sem
taka þarf tillit til. Þannig þarf að skoða þá möguleika,
sem til greina korna, og vera viss um að allir möguleikar
séu teknir með í reikninginn. Athuga þarf hugsanlegar
afleiðingar á sem virkastan hátt, hvað þær fela í sér,
hver merking þeirra er. Þá þarf að athuga, hverjir eru
LÆKNANEMINN 1 1994 47. árg.
101