Læknaneminn - 01.04.1994, Page 127

beitt án hjálpar genaferju. Er þá um að ræða beina
innsetningu gensins inn í frumur með hjálp efna,
pípetta eða rafmagns.
Genaferjur
Retroveirur. Notkun retroveira við innsetningu
gens í frumur er nú algengasta aðferðin sem notuð er
við genalækningar og því vert að kunna skil á kostum
og göllum þeirrar aðferðar. Ástæðan fyrir því að að
retroveirur hafa verið valdar fram yfir aðra möguleika
er að retroveirur hafa þann eiginleika að innleiða eigið
erfðaefni inn í litningahýsilfrumunnar, enþargeymist
genið á varanlegu formi. Annar kostur eru hversu
árangursrík (efficient) innleiðingin er (>90%) (7).
Þar sem ekki er um venjulega sýkingu að ræða hafa
menn notað orðið transduction, sem mætti þýða sem
innleióing.
Þær retroveirur sem samþykktar hafa verið til
notkunar í genalækningum hafa sérstaklega verið
hannaðar þannig að þær geta ekki fjölgað sér sjálfstætt.
Allar retroveirur hafa í erfðamengi sínu gen (sjá
mynd 2a) sem stjóma fjölgun veirunnar. Gag genið
tjáir byggingarprótein, pol genið ýmis veiruensím
(m.a. bakrita, reverse transcriptase) og env genið hjúp
Mynd 2. Genamengiretroveiru ogpökkunarfruma. a)Igenamengiretroveiru tjáirgag geniðbyggingarprótein,
pol genið ýmis veiruensím (meðal annars bakrita, reverse transcriptase) og env genið hjúp prótein.
Pökkunarstýribasaraðir (psi, y/) erfyrir framan þessi gen. LTR (long terminal repeats) eru svo sín hvoru
megin ogstýraþau meðal annars tjáningu gag, pol og env. b) Pökkunarfrumur eru nauðsynlegar til að mynda
retroveirur sem ekki geta fjölgað sér. Ipökkunarfrumuna eru sett umbreytt veirugen. Annars vegar með gag
°Spol genunum og hins vegar með env geninu. Þessi gen sjá um myndun allra nauðsynlegrapróteina fyrir
retroveiruna. Pökkunarstýribasaraðir hafa veriðfjarlægðar úr veirugenunum. Ipökkunarfrumuna er einnig
sett heilbrigða genið. Hefurþað með sérvirktpökkunarstýrigen. Heilbrigða genið erumritað ÍRNA ogpakkað
inn íretroveiruhjúp. Þarsem að gag, pol og envgenin eru ekkipökkuð íretroveiruferjuna, þá getur retroveiran
ekkifjölgað sér við "sýkingu" á markfrumu.
LÆKNANEMINN 1 1994 47. árg.
117