Læknaneminn - 01.04.1994, Blaðsíða 150

upp nokkur lyf og efni, sem valdið geta eitrunum,
ásamt lykilorðum um möguleika á meðferð, sem
sérstaklega eiga við í hverju tilfelli. Þessari
upptalningu er ætlað að vera til stuðnings við upprifjun
en ekki sem tæmandi greinargerð um alla möguleika.
Handbækur eru fljótvirkustu og ódýrustu tækin
til að fá nánari upplýsingar um einstök lyf eða efni og
meðferðarmöguleika við eitrunum vegna þeirra. Hægt
er að gerast áskrifandi að tölvuforritum með ítarlegum
en aðgengilegum leiðbeiningum. Þannig fást reglulega
upplýsingar um nýjungar. I öðrum löndum hefur víða
verið komið á fót sérstökum upplýsingamiðstöðvum
um hættuleg efni og eitranir, þar sem hægt er að
hringja í neyðarnúmer hvenær sem er sólarhringsins.
I Bandaríkjunum er yfirleitt sérfræðingur í klínískri
eiturefnafræði á ráðgjafarvakt í tengslum við slíkar
miðstöðvar. Hvorugt á sérbeina hliðstæðu hér á landi
en á Slysadeild Borgarspítalans er hægt að komast í
tölvusamband við miðstöð í Skotlandi og á deildinni er
nokkurt úrval handbóka um eitranir og eiturefnafræði.
Einnig er hægt að leita ráða hjá sérfræðingum
Rannsóknastofu Háskóla Islands í lyijafræði.
VISTUN Á SJÚKRAHÚSl
Ávallt ætti að leita ráðgjafar geðlæknis vegna
sjálfsvígshættu, þegar sjúklingur hefur viljandi tekið
inn hættuleg efni eða of stóran lyíjaskammt. Þá, sem
hafa alvarleg eitrunareinkenni, það er að segja skerta
meðvitund.hjartsláttartruflanireðablóðþrýstingsfall,
þarfað leggja inn á gjörgæsludeild eða hjartadeild. Ef
eitrun er talin væg en hætta á alvarlegri einkennum
síðar (t.d. þríhringja geðdeyfðarlyf, beta-blokkarar og
dígoxín), er eðlilegt að leggja sjúklinginn inn á
lyflækningadeild, meðan þörf er á gæslu (observation)
eða frekari rannsóknum. Við væga eitrun er annars oft
fullnægjandi að gefa lyíjakol og hafa sjúklinginn í
gæslu í 1 klst. Ef ástand helst óbreytt en geðlæknir
telur sjúklinginn í sjálfsvigshættu, er eðlilegast að
hann leggistinnágeðdeild. Efekki ersjálfsvígshætta,
má útskrifa sjúklinginn, þegar ákveðið hefur verið,
hvar og hvenær hann á að koma til eftirlits. 0
Þakkir. Guðmundi Oddssyni, lækni, og Baldri
Jónssyni, prófessor, eru færðar bestu þakkir fyrir
aðstoð og gagnlegar ábendingar við ritun þessarar
greinar.
HEIMILDIR
1. Ellenhom M, Barceloux D. Medical Toxicology,
1512 bls. New York 1988.
2. Kulig K. Initial management of ingestions of toxic
substances. N Engl J Med 1992, 326; 25: 1677-81.
3. Ungerleider JT, Lundberg GD, Sunshine I o.fl. The
dmg abuse waming network (DAWN) program.
Arch Gen Psychiatry 1980; 37:106-9.
4. Guðmundur Oddsson, Jakob Kristinsson, Þórður
Harðarson o.fl. Lyfjaeitranir á bráðamóttöku
Borgarspítalans á sex mánaða tímabili 1983-1984.
Læknablaðið 1989; 75:5-9.
5. Merigian K., Woodard M., Hedges J. o.fl. Prospective
evaluation of gastric emptying in the self-poisoned
patient. Arn J Emerg Med 1990; 8: 479-83.
6. Guðmundur Oddsson. Parasetamóleitrun.
Læknablaðið 1992;78:293-7.
7. Vale J., Meredith T., Proudfoot A. Symp of
ipecacuanha: Is it really usefúl? Br Med J 1986, 293;
6558: 1321-2.
8. Saetta J., Quinton D. Residual gastric content after
gastric lavage and ipecacuanha-induced emesis in
self-poisoned patients: an endoscopic study. J R Soc
Med 1991; 84: 35-8,.
9. Saetta J., March S., Gaunt M. o.fl. Gastric emptying
procedures in the self-poisoned patient: are we
forcing gastric content beyond the pylorus? J R Soc
Med 1991; 84: 274-6.
10. Tandberg D., Diven B., McLeod J. Ipecac-induced
emesis versus gastric lavage. J. Emerg. Med. maí
1986; 4: 205-9.
11. Olson K. Is gut emptying all washed up? Am J
EmergMed 1990;8:560-1.
12. Kulig K., Bar-Or D., Cantrill S.V. o.fl. Management
of acutely poisoned patients without gastric emptying.
Ann Emerg Med 1985; 14: 562-7.
13. Tandberg D., Troutman W. Gastric lavage in the
poisoned patient. Clinical procedures in emergency
medicine (ritstj. J. Roberts og J. Hedges), 2. útg.: 655-
62. Philadelphia 1991.
14. Tenenbein M., Cohen S., Sitar D. Efficacy of ipecac-
induced emesis, orogastric lavage, and activated
charcoal for acute drug overdose. Ann Emerg Med
1987; 16: 838-41.
136
LÆKNANEMINN 1 1994 47. árg.