Skírnir - 01.01.1943, Blaðsíða 18
16
Guðm. Finnbogason
Skírnir
átt, og þráður íslenzkra bókmennta hefir aldrei slitnað,
ekki einu sinni á mestu neyðartímunum. Islendingar hafa
alltaf lesið mikið og ritað. Hver ný kynslóð hefir með
móðurmálinu fengið í vöggugjöf eitthvað af þeim hug-
sjónum og hugsunarhætti, sem mótað hafði málið og það,
sem á því var ritað.
Það, sem nú hefir verið tekið fram um náttúru landsins
og sögu þjóðarinnar, verður að hafa hugfast, er ég nú að
lokum reyni í sem stytztu máli að gera grein fyrir nokkr-
um helztu einkennum þjóðarinnar.
í bók minni „íslendingar. Nokkur drög að þjóðarlýs-
ingu“ hefi ég gert grein fyrir rannsókn, er ég gerði á
1000 íslenzkum ævisögum, 797 presta og 203 sýslumanna,
til þess að finna, hve oft hver eiginleiki væri þar nefndur.
Jafnframt tók ég lýsingar 24 merkra höfunda, 20 útlendra
og 4 íslenzkra, er lýst höfðu þjóðinni. Ég set hér þá 10
eiginleika, er oftast koma fyrir bæði í mannlýsingunum
og þjóðarlýsingunum, og á síðari hundraðstalan við þjóð-
arlýsingarnar: I. Gáfaðir 35,5%, 54%. II. Háttprúðir
28,6%, 37,5%. III. Lærdómsmenn 25,8%, 50%. IV. Góð-
menni 22%, 29,2%. V. Skáld 19%, 29,2%. VI. Gestrisnir
16,8%, 42%. VII. Glaðværir 15,8%, 29,2%. VIII. Hraúst-
menni 13,3%, 16,7%. IX. Hagleiksmenn 5,1%, 8,3%.
X. Hreinskilnir 4,9%, 29,2%.
Sé þetta borið saman við mannshugsjón Hávamála og
Egils Skallagrímssonar, er áður var getið, virðist sam-
ræmið býsna mikið.
Því verður varla neitað, að Islendingar eru yfirleitt vel
gefnir til sálar og líkama. Vitið hafa þeir ávallt metið
mest og fyrst um það spurt. Kjör þjóðarinnar hafa lengst
af verið þannig, að ekki var unnt að leggja þar að ráði
stund á ýms þau vísindi, er stærri þjóðir stunda, og því
hafa aðalviðfangsefni íslendinga verið saga, málvísindi
og bókmenntir, en með batnandi hag hefir á síðustu tím-
um komið í ljós, að íslendingar eru engu síður hæfir til
annarra vísindaiðkana. Ljóst vitni um lestrarfýsn Islend-
inga og hneigð til ritstarfa er t. d. það, að árið 1930 komu