Skírnir - 01.01.1943, Blaðsíða 161

Skírnir
Auður og örbirgð í íslenzkri prédikun
159
ræSur sínar 1932. Hann er því samtímamaður próf. Har-
aldar, en prentaðar ræður hans ná yfir lengra tímabil.
Loks tel ég yngsta prédikanahöfundinn, núv. prófessor
Ásmund Guðmundsson, fyrrv. sóknarprest í Helgafells-
prestakalíi. Ræður hans eru gefnar út árið 1919.
Um þessar heimildir, sem ég nú hefi talið, þarf ég ekki
að fara mörgum orðum. Allir hafa mennirnir notið álits
samtíðar sinnar og fengið orð á sig sem merkir starfs-
menn eða rithöfundar. Þó eru þeir næsta ólíkir hver öðr-
um, og mikill munur á list þeirra í framsetningu, svo og
hugkvæmni og hugmyndaauðgi. Einkenni þeirra sem ræðu-
manna og sú breyting, sem fram kemur í ræðustíl á þess-
ari liðnu öld, gæti verið athugunarefni út af fyrir sig, en
út í það verður ekki farið í þessu sambandi. 1 þess stað
legg ég áherzlu á hugmyndirnar eða skoðanirnar sjálfar.
Þau höfuðatriði, sem ég tel einkum koma til greina, er
mat ræðumanna á jarðneskum gæðum í sjálfu sér, skipt-
ing þeirra gæða meðal mannanna, stéttir þær, sem mynd-
ast við skiptingu auðsins, og loks umbætur og úrræði við
misfellum, sem á kunna að vera.
II.
Allir þessir prédikarar, sem ég hefi minnzt á, virðast
vera sammála um það, hvaða gildi hin jarðnesku gæði hafi,
þó að þeir leggi nokkuð áherzluna hver á sitt atriði. Mat
þeirra á jarðneskum efnum fer aðallega eftir áliti þeirra
á manninum og stöðu hans í sköpunarverkinu. Er þá fyrst
og fremst bent á samband mannlífsins og dýraríkisins.
Maðurinn er skyldur dýrunum, í raun og veru eitt þeirra.
Frumstæðustu þarfir hans eru hinar sömu. Maðurinn þarf
mat og drykk engu síður en dýrin, og aðrar líkamlegar
nauðsynjar. Þess vegna eru öll jarðnesk gæði og jarðar-
innar ávöxtur ástgjafir guðs til þeirra, engu síður en til
dýranna. En í þessari umhyggju guðs kemur fram ein-
kennilegur munur á því, sem forsjónin ætlast til af dýrum
og mönnum.
Tvær ræður eru sérstaklega eftirtektaverðar um þetta