Skírnir - 01.01.1943, Blaðsíða 178
176
Jakob Jónsson
Skímir
í ræðum séra Jóns um stjórnmálin er hugsanaferillinn
þessi: Stéttabaráttan er fyrir dyrum. Verkmenn og verk-
veitendur, fátæklingar og auðmenn standa vígbúnir hver
framan í öðrum. En þetta stríð er háð af hatri og er gagn-
stætt anda Krists. Önnur leið er kristilegri og heilbrigð-
ari. Hún er sú, að menn virði köllun þjóðfélagsins og hins
ytra valds, geri ekki blóðuga uppreisn gegn því, en með
vaxandi frelsi og menningu og um fram allt með vaxandi
kristindómi skuli alþýðan hafa bætandi áhrif á lög lands-
ins. „Öll áþján og harðstjórn á að eyðast í heiminum . . .
öll ranglát lög í löndum eiga að verða numin úr gildi, öll
ósanngjörn stjórnarboð að deyja út, löndin að fá yfir sig
réttlátar stjórnir, mannfélögin heilsusamleg lög fyrir borg-
aralegt líf“.37)
Séra Jón var með öðrum orðum lýðræðissinni, sem trúði
á framþróun í félagslegum efnum.
Ég hefi þegar vitnað í skoðun próf. Haraldar Níelsson-
ar á samkeppnisstefnunni. Nú vil ég að endingu minna á
tvenn ummæli hans um hinar þjóðmálastefnurnar. Hann
segir: „í eilífðartrúna verður öll sönn jafnaðarmennska
að sækja styrk sinn: sérhver samvinnustefna á þar öfluga
stoð. Því að einmitt af því að vér erum allir eilífs eðlis,
eigum vér allir sama réttinn til þroskans hér í tíman-
um“.38) „Gleymið því eigi, að allur stétta- og mannamunur
væri að engu orðinn, ef hugsjónir Jesú væru af alvöru
bornar fram til framkvæmdar. . . . Hvað mundi verða úr
gróðabralli og auðsöfnun mannanna? Allur gróði sjálfum
oss til handa yrði óhugsanlegur; enginn mundi vilja gera
neitt slíkt. Hvernig mundi fara um æðri stéttir, um stjórn-
málaflokka og agandi stjórnarvöld? Allt slíkt mundi
hverfa; lítillar stjórnar mundi við þurfa, því að menn-
irnir mundu stjórna sér sjálfir. Mótsögnin milli frelsis
einstaklingsins og þeirra hafta, sem þjóðfélagið leggur á
oss, væri þá leyst. Vér mundum allir vera jafnaðarmenn,
án þess að láta oss detta í hug að nefna oss slíku heiti“.39)
Af orðum próf. Haraldar Níelssonar dreg ég þetta. 1
fyrsta lagi er það sannfæring hans, að það, sem mestu