Skírnir - 01.01.1943, Blaðsíða 180

178
Jakob Jónsson
Skírnir
ingar hans á því, aS kjör manna séu misjöfn, eru sitt á
hvað, og sýnist hann í raun og veru hafa átt í vandræðum
með að gera ljósa grein fyrir hugsunum sínum. Stundum
talar hann t. d. eins og hann álíti, að guð leggi fátæktina
á menn án tillits til þess, hvort þeir séu heiðarlegir eða
ekki, en stundum, að hún sé fyrst og fremst refsing manns-
ins fyrir syndir hans. Annað veifið skoðar hann örbirgð-
ina sem böl, en hitt veifið er mismunurinn nauðsynlegur
þjóðfélaginu. Yfirleitt sýnist prédikun dr. Péturs um þessi
efni sýna fullkomið úrræðaleysi. Helgi biskup sýnir aftur
á móti meiri skarpskyggni. Hann hefir komið auga á, að
misskipting auðsins fer mest eftir stéttum og hikar ekki
við að viðurkenna það. En tilraunir hans til að skýra
ástæður þessa fyrirbæris stranda aðallega á því, að hann
kemur ekki auga á neina möguleika til þess að breyta þjóð-
félaginu sjálfu þannig, að fátæktin þurfi ekki að fylgja
einni stétt frekar en annarri. Það, sem gerir gæfumuninn
með honum og þeim, sem síðast koma til sögunnar, er það,
að á hans tímum var skipulag atvinnu og verzlunar talið
svo að segja óumbreytanlegt. Þeir séra Páll, séra Jón og
próf. Haraldur eru aftur á móti uppi svo löngu síðar, að
þá er farinn að vakna skilningur á því, að skipulaginu
sjálfu megi breyta. Séu þeirra ræður því bornar saman
við ræður Pjeturs biskups, er munurinn augljós. Þær eru
sterkari og ákveðnari hvatning til fátæklinganna og til
þeirra, sem fara með uppeldismál og löggjöf þjóðarinnar.
Heildaryfirlit yfir þau prédikanasöfn, er ég hefi tekið til
athugunar, sýna, að prédikararnir hafa gert sér far um
að fylgjast með hreyfingum samtíðar sinnar og taka af-
stöðu til þeirra. En jafnframt því leitast þeir við að hafa
stöðugt fyrir augum það sjónarmið, sem stendur stöðugt
um aldir, þá siðgæðishugsjón, sem er ofar öllum tíma-
bundnum dægurmálum. Það er lífsstefna Jesú frá Nazaret.
Um leið og ég lýk þessum stutta þætti úr trúarsögu
þjóðar minnar, vil ég bera fram þá ósk og von, að hvaða
dóm, sem sagan kveður upp yfir orðsins þjónum á íslandi,