Skírnir - 01.04.1912, Blaðsíða 47
Nokkrar ath. nm isl. bókmentir á 12. og 13. öld.
143
en þó ekki öðruvísi en svo, að hann hafi bætt inn í frum-
rit Ara fróða ýmsum köflum og að Ari sé frumhöfundur
þeirrar sögu, eins og Guðbrandur Vigfússon heldur fram (í
Prolegomena bls. XXXIV). í Bisks. I, XXII—XXIII, var
Guðbrandur á þeirri skoðun, að Oddur munkur Snorrason
væri aðalhöfundur Kristnisögu og enginn annar. En síðar
(í Prolegomena) hefir hann komist að þeirri niðurstöðu, að
sagan sé aðallega verk Ara, en einhver (helzt Oddur munk-
ur) hafi um hana fjallað síðar. Dr. Björn M. Olsen eign-
ar Gunnlaugi munk á Þingeyrum ýms undirstöðuatriði sög-
unnar, en telur hana ekki saman setta fyr en eftir daga
Styrmis, um miðja 13. öld, og hyggur, að höf. Kristnisögu
hafi ekki þekt Heimskringlu og því geti það varla Styrmir
verið1). En þetta er ekki nema ágizkun. Dr. F. J. að-
hyllist skoðun Guðbrands, að sagan sé að mun eldri, eða
frá því um 12002j. Hann eignar ýms innskot í söguna
Sturlu Þórðarsyni3), en segir jafnframt, að það sé ómögu-
legt að vita, hvaðan hin sameiginlega uppspretta stafi. I
formála Hauksbókar (Khöfn 1892—1896 bls. LXXIV) er
hann ekki fjarri því að telja Ara frumhöfund sögunnar að
vissu leyti, en hyggur, að önnur söguleg rit (eftir aðra)
liggi til grundvallar fyrir Kristnisögu, þar á meðal eitt á
latínu. En bæði hann og dr. B. M. Olsen virðast vera á
þeirri skoðun, að Ari eigi engan frekari né meiri þátt i
henni en það, sem hann hefir z'itað í íslendingabók. En
sú skoðun hlýtur að vera röng eftir beinum orðurn sög-
mundi. TJr þessu atriði og annari smávegis ósamkvæmni er því alls ekki
unt að gera mikið. Þótt sumir kaflar í Kristnisögu séu orðrétt teknir
npp úr íslendingabók, þá sannar það alls ekki, að einmitt sú bók og
engin önnur sé fyrirmyndin, þvi að það er mjög sennilegt, að íslendinga-
bók sé einmitt allvíða orðréttur útdráttur úr öðru stærra riti Ara (t. d.
Kristniboðssögunni). Og það er sennilegt, að hann bafi einhversstaðar
ritað itarlegar en hann gerir i Islendingabók um Þangbrand, manninn,
sem skírði Hall fóstra lians þrevetran. Sá karl befir vist kunnað að
segja Ara meira og fleira um vist Þangbrands bér á landi.
’) Sbr. Aarböger for nord. Oldkyndighed 1893, bls. 347 etc.
») Lit. Hist II, 578.
») Sama rit II, 577.