Skírnir - 01.04.1912, Blaðsíða 6
102
Skáldspekingurinn Jean-Marie Gnyau.
Eg fyrirgef yður, sól, geimar og hái himinn,
og þér stjörnur, sem blikið í náttmyrkrinu!
Þessar miklu þöglu verur vita ekki, hvað þær gera.
(Vers, hls. 65).
En — sé nú tilveran tilgangslaus, eigutn við þá ekki
að setja okkur einhvern fagran og göfugan tilgang? Eig-
um við ekki að reyna að grafa alt það upp úr náttúrunni og
mannlífinu, er geti fegrað það og bætt? Eigum við ekki
sjálfir að tvinna örlagaþráð vorn eða að minsta kosti
reyna að teygja úr honum með því að fara skynsamlega
og vel að ráði okkar? Jú! — Guyau yrkir eitt kvæði
um það, er hann nefnir »frjóa hilling* (Illusion féconde):
Erjóa hilling, helga hilling,
móðir mikilla vona og endalansrar áreynslu,
kom og uppörva mannshjartað, þótt þú dragir það á tálar.
Þú gerir alla baráttuna broshýra
og fórnirnar Ijúfar . . .
Nýi guð, blessunarríka hilling!
yfirgef mig aldrei.
Með þessum orðum fer Guyau nú aftur að vinna sig
upp úr vonleysinu. Og ekki þurfti nema einn sólargeisia
til þess að tendra aftur hjá honum vonina, lít'sfýsnina og
framsóknina. Var það nú svo víst að alt, nema dauðinn
og endalok heimsins, væri tóm hilling? Var ekki eitt-
hvað það í náttúrunni, er gæti auðgað og fegrað lífið, eflt
það og magnað?
Þeir voru einu sinni á gangi i eikarskógunum
við Biarritz, Guyau og stjúpfaðir hans. Þeir voru þreytt-
ir eftir vinnu sína og þeim var þungt í skapi. Dimt var
yfir og heldur svalt á norðan. En alt í einu rofaði fyr-
ir sól og það var eins og alt færi að brosa í kringum þá.
Og ósjálfrátt komust þeir sjálfir í allra bezta skap. En
það lá við að Guyau gremdist þetta í fyrstu. Honum
þótti það lítilmannlegt, að vera svo háður hinum ytri kjör-
um, að hann kæmist í ilt eða gott skap, eftir því hvort
það skygði yflr eða glaðnaði til. En svo fór hann að
hugsa um þetta hulda, djúpa samhengi, er væri milli alls
og allra og gerði alt að einni alheimsheild. Og óðar en
varir er hann kominn á bak skáldfáki sinum. Honum