Andvari - 01.01.1988, Qupperneq 65

ANDVARI
„ÉG MINNIST ÞVlNÆRDAG HVERN BERNSKU MINNAR"
63
ingarstað mínum í byggðinni milli Hafnarfjarðar og Álftaness, sem erlendir
togarar léku svo grátt um þær mundir, að barnmargir fjölskyldumenn gátu illa
eða ekki framfleytt sér og sínum.
Þegar ég var á sjötta ári, ákváðu foreldrar mínir að flytjast búferlum á jörð
eina austanfjalls, í Grafningi, sem reyndist vera kotbýli og heldur en ekki lélega
hýst. Ég man vel eftir ferðinni austur, gistingu hjá elskulegu fólki á Krossi í
Olfusi og komunni að Litla-Hálsi á fögru vorkvöldi, nokkuð svölu. Enn bregð-
ur því fyrir í vitund minni, að þetta hafi verið lengsta ferð, sem ég hef farið um
dagana, jafnvel lengri en för til Kína mörgum áratugum síðar.
Og hvernig kunnirðu svo við þig á nýja staðnum?
Það var allmikið óyndi í mér fyrsta kastið. Ég saknaði leikbróður míns í
Garðahverfi, hafsins og fjörunnar. Ég hafði beyg af Ingólfsfjalli, sér í lagi
tveimur smáhellum þar, sem blöstu við okkur af bæjarstéttinni, símyrkir, að
því er virtist, og ískyggilegir. Mig fór að svima, þegar ég sá tilsýndar hamrana
og gljúfrin. Ég var jafnvel smeykur við ljóralaus bæjargöngin, með fúalegum
röftum, moldargólfi og hripleku torfþaki, en veggjum svo lágum, að fullvaxta
fólk varð að ganga um þau kengbogið.
En þegar á fyrsta degi á Litla-Hálsi minntu annir á það, að nú væri vissulega
ekki tími til að „sýta sárt og kvíða“. Allir urðu að leggja hönd á plóginn, líka
liðleskja eins og ég.
Mér er í minni, að ég var hafður í ýmiss konar snatti, klauf móköggla og
hreykti mó ásamt sumum systkina minna, en við vorum sjö. Mér er einnig í
minni, hvað ég vorkenndi lömbunum, þegar þau voru tekin frá mæðrum sínum
og rekin með sárum jarmi vestur á afrétt. Þá fékk ég það viðurhlutamikla emb-
ætti að sitja yfir kvíánum ásamt systur minni einni, sem var fimm árum eldri en
óg. Og þar með hófst sákafli ævi minnar, sem hefur áreiðanlega haft djúptækari
ahrif á mig en ég gerði mér grein fyrir lengi vel.
Kvíærnar okkar, sextán talsins, ef ég man rétt, voru í fyrstu órólegar og
royndu mjög á hlaupaþol okkar og skjót viðbrögð, en stilltust smám saman,
Þegar frá leið.
í rigningu var hjásetan heldur kaldranaleg nær því hlífðarfatalausum
hörnum. Þó stóð mér mestur stuggur af þoku, uns ég hafði sannfærst um
óbrigðula ratvísi mína í þokusúld á lítt kunnum slóðum, þar sem ekki sá til
bæja.
Smávegis erfiðleikar að viðbættum hlaupasting gufuðu upp eins og dalalæða,
gleymdust með öllu, þegar sól skein í heiði, kannski frá morgni til kvölds; elleg-
ar á lognværum blíðviðrisdögum, sem voru öðrum dögum hljóðbærari og
hvöttu fugla til að taka undir við kveðandi lækjar í Miðmundagili eða Selgili -
eða nið og klið fossins í Þverá.
Á slíkum indælisdögum voru ærnar spaklátar, væri mý ekki að angra þær, og
systir mín blessunin ákaflega hneigð fyrir langar setur á mosaþúfu í brekku.