Andvari - 01.01.1881, Qupperneq 30
26
Um ráðgjafa-
stjdrn var í völdum, s«’m kom sér vel saman við þingið,
haft hygni til og hirðu á að taka frumvarp Monráðs
upp aftr og samþykkja það, þá hefði það náð staðfestingu
konungs'. Kn árin liðu. Danir samþyktu aldrei nein
ráðgjafa-ábyrgðarlög handa sér; og svo kom árið 1877.
Stjörnin var eigi ánægð með fjárframlög þau, er fengizt
gátu af ríkisþinginu; hún hleypti því upp og gaf út
bráðabyrgða-fjárlög. Nú var hneykslið komið, stjárnar-
skráin roíin; Jrað játa enda ýmsir úr þeim fiokki (»na-
t.ionaliberal«), er veitir stjárn þessari fylgi. En — það
eru enn engin ábyrgðarlög til í Danmörku, er taki öll
tvímæli af um það, að slík «iög« sé stjörnarskrár-brot;
og svo sér fölksþingið sér eigi fært að kæra ráðgjafana
fyrir ríkisrétti, þar eð því þykir auðvitað, að hann mundi
svo á málið lít.a sem stjórninni væri hagkvæmast. Nú
væri ekki til að hugsa að fá slíkum lögum framgengt;
nú er það um seinann að byrgja brunninn, því nú er
barnið (stjórnarskráin) dottið ofa'n í og drukknað.
Hér höfum vér nú reynslu Dana fyrir oss. Eigum
vér nú að láta oss fara eins?
þ>að er auðsætt, að tíminn til að fá slíkum lögum
framgengt,, er einmitt, þá, þegar engin misklíð er á milli
stjórnar og þings. Og þannig er nú ástatt á íslandi;
þar má heiía gott samkomuiag sem stendr milli þjóðar
og stjórnar, og því má ætla, að það væri varla liyggilegt
að vanrækja þetta færi, til að koma fram með frumvarp
') M6r er eigi kunnugt, hvort það hafi nokkru sinni fyrir
komið, að minsta kosti síðan Orsteðs-ráðaneyti leið, að
konungr hafi leyft sér að synja sarnjrykkis lögum, er báðar
deildir ríkisþingsins hafa, samjrykt. Ef ráðgjafarnir hafa
hafr, báðar deildir móti sér, hafa þeir farið frá völdum.
A islandi er það árlegt brauð, að konungr beiti neikvæðis-
valdi sínu, og er það afieiðing af ráðgjafafyrirkomula gi
voru, sem alt er nrjög öfugt. Er það fyrirkomulag einn
alvarlegasti og þýðingarmesti galli á stjórnarskrá vorri.