Andvari - 01.01.1881, Qupperneq 69

sveitamála.
65
og hitti landsmetin þá einnig alveg óviðbúna. Árið
1790 voru lausafjárhundruð bænda í Glæsibæarhrepp
250, og aftr 257 árið 1804 og 255 árið 1805, en voru
komin uppí 410 hundruð árið 1810 En frá 1810 voru
engin sérleg harðindi framað 1821 til 22, því sumarið
1811 óg vetrinn 1811 til 12 var fyrir norðan land eigi
nema í harðara lagi. Hvað kemr þá til að sveitaþýngslin
uxu svo fjarskalega 1810 og síðan, þótt þá væri engin
harðindi lík þeim er áðr voru og bústofn manna orðinn
svo miklu meiri? Orsökin er »hreppstjórnarinstrúxið«
eitt og engin önnur. Hvernig víkr því við með svo
góða og blessaða reglugjörð sem »instrúxið« er? þ>að
skal eg reyna til að skýra fyrir þér með sem fæstum
orðum, lesari góðr.
Enginn efar framfarahug og föðrlandsást beirra
Stefáns amtmanns Thorarensens og Magnúsar Stephen-
sens, og mér dettr eigi í hug að efast um að »instrúxið«
haíi gefið verið í bezta tilgangi. En eigi að eins almenn
reynsla heldr og mannkynssagan vottar fyllilega að
hin óhappalegustu verk og liinar skaðvænlegustu ráð-
stafanir hafa gjörðar verið einmitt í bezta tilgangi.
Tilgangrinn getr freisað áformandann sjálfan, en vizkan
ein og sönn hyggindi getr frelsað og farsælt þá er fyrir
tilganginum verða. Hinn góði tilgangr með »instrúxið«
hefir eigi frelsað landsmenn frá sveitaþýngslunum né
lagað húskap manna, heldr beint í mót margfaldað
þýngslin og spilt velmegun landsmanna jafnvel næst
einokrsverzlaninni. Eg skal taka fram nokkur ákvæði
þessa langa erindbréfs hreppstjóra þessu til sönnunar.
Nú skyldi amtmaðr nefna einn alla hreppstjóra, og
þeir vinna embættiseiS hjá sýslumanni. Hreppstjóri
skyldi leita skipana og úrskurðar yiirboðara sinna um
alt er hann gjöra skyldi, fyrir það eitt utan að hann
mátti með ráði prests koma ómögunum niðr í hreppn-
um. Svo segir »instrúxið«: »Eins og hverr brepp-
Audvari vu. 5