Andvari - 01.01.1881, Side 71

sveitamála.
67
sekt til fátækra á liverja viku« (43. og 44. gr.). Um
búsmenn, ókunnuga ferðamenn vegabréfslausa og lausa-
menn eru enn strangari reglur, enn þýngri sektir og
refsíngar viðlagðar. í einu orði, upp voru vaktar og
mjög svo magnaðar allar hinar illu vættir átjándu aldar,
er mikil gnægð var til af, einkum í tilskipunum
Kristjáns konúngs sjötta, um húsaga, húsvitjanir o. fl.
J>etta er nú eigi nema svo lítil ádrepa, rétt bragð af
allri embættishlutsemi hreppstjóra. En í hverjum anda
var nú sjálf fátækrastjórn hans? Hreppstjóri skal »halda
í lengstu lög fátækum búendum við ábýli . . . hvers
vegna honum aldrei skal leyfilegt, þó til sveitarþýngsla
horfi hjá fátækum hjónum af vaxandi ómegð, að felia
bú þeirra« (13 gr.). Hreppstjóri skal leggja á hreppsbúa,
»sé árferði sæmilegt, töluvert til vara framyfir« það
er þarf ár hvert til viðbótar tíundunum (20. gr.).
»Hreppstjóri láti sér um hugað vera, að sérhverr
ómagi forsorgist vel« í öllum greinum, »og sjái liann
um að þeir haldizt við sama kost og aðbúnað sem
annað verkaíólk eða börn á bænum.« Sem ómagar
stálpast »leggr hann alúð á að fá þá sem allra fyrst
vistaða á góðum stöðum, jafnvel með nokkurri þóknuu í
fyrstun (23. gr.). Hér við bættist að lausamönnum var
skipað alveg á bekk með vergangsmönnum (»laud-
hlaupurum, lausgangsmönnum«), og svo fyrir skipað:
»Enginn hreppstjóri skal líða nokkurt fólk í lausamensku
að heilu eða hálfu í hreppnum og hafi þar á mestu
aðgæzlu . . . og lögsœki bæði þessa og þá húsbændr
er ljá þeim hús, til ýtrustu sekta og straffs« (46 gr.).
Vinnuhreppr eða sveitfesti var eigi til, heldr jœðingar-
hreppr, réttara, heimilishreppr barnsmöðurinnar var
hið eina er veitti mönuum, eldri sem ýngri, framfærisrétt
á hreppunum (22. gr.).
Atleiðíngarnar af slíkum og enn fleiri þvílíkum boðum
og fyrirskipunum voru óumliýanlega þær er skýrsiurnar
5*