Andvari - 01.01.1881, Blaðsíða 80

76
Um nokkrar greinir
hreppsbókinni verða mangfaldarar þessir 18, og þá
fiokkar taldir jafnmargir. Árið 1870 var alveg hætt við
margfaldara þessa. En hvort ætli sé nú réttara að
fylgja tilsettri fastri reglu eðr bara kunnugleik sínum?
Með föstu reglunni mælir það tvent: 1. að hrepps-
nefndin þarf þá eigi að vera nákunnug efnahag og
ástæðum hvers greiðanda, og svo getr hún aldrei
orðið fyllilega nákunnug um allan hreppinn, sé hann
nokkuð víðlendr. 2. greiðendr una betr föstu regl-
unni, sé hún eigi því ranglátari, og sjá þeim tjáir
eigi að kvarta, þar öllum er mælt í sama mæli. En
gegn hinni föstu reglu má það færa fram: 1. að hún
hittir aldrei sannan efnahag mannsins, því síðr ástæður
hans, og hlýtr því ætíð að verða ójafnaðarfull, og óbæri-
lega þúngbær sumum, ef um hátt tillag er að ræða.
Tillaga sú hefir komið fram, að finna skuli sannar tekjur
hvers greiðanda. En því í móti hlýtr sérhverr að segja,
að sannar árstekjur manns sé engu síðr vandfundnar en
efnahagr hans á annan hátt. Svo er eftir, þá búið er
að telja árstekjurnar, svo eignartekjar sem atvinnutekjur,
að meta og draga kostnað frá atvinnu-arði, svo sem af
öllum sjávarafla, til að forðast þá höfuðvillu að leggja
jafnt á atvinnuarð eðr aflahæð, sem á eintóman ágóða,
það er, á eignartekjur. Enn er þá og eftir að líta á
og meta ástæður manns, svo sem ómegð hans, heilsu-
leysi, ýmsa örðugleika hans og kostnaðarauka, sem og hið
gagnstæða þessa. 2. ókostr föstu reglunnar er sá, að hún
bindr sig ætíð eingöngu við lausafjártíundina og jarðeign,
og byggir því eigi aðeins á þessum tveim tekjustofnum,
en sleppir öllum öðrum, heldr og hlýtr hún að valda
tíundarsvikum og undanskotum, og eigi síðr aftrar hún
mönnum frá að hleypa upp búfé og auka skipastólinn.
Eig'i verðr með fám orðum lýst öllum þeim hinum afar-
illu afleiðingnm, er slík útsvarsrogla haft hefir á búskap-
arlag manna og framstaksemi, á hugarfar þeirra, drengskap,