Andvari - 01.01.1881, Síða 36
32
Um ráðgjafa-
stöðugt út bráðabyrgða-fjárlög, gæti hann þannig í
rauninni inn leitt aftr einveldið, án þess að skerða
bökstaf stjórnarskrárinnar, og gæturn vér þannig búið
undir örgustu einveldisstjórn, meðan «frelsis-skráin» stæði
óskerð «í föðurbendi» á pappírnum. Og þessu mætti
halda fram, þar til þjóðin dofnaði og þreyttist og stjórnin
ynni einhvern tíma þann sigr við kosningar, að hún
fengi meiri hlut þingmanna með sér; þá mætti leggja
fram bráðabyrgða-fjárlögin fyrir öll liðin ár fyrir þingið,
er þá mundi samþykkja alt saman, til að fá frið og til
að koma stjórnar-framkvæmdinni aftr á löglegan
grundvöll.
Margir kunna nú að ætla, að þetta sé að sjá drauga
í sólskini; svona fari engin stjórn að, enginn konungr
né ráðgjafi sé svo bíræfinn að leyfa sér slíkt. En menn
verða sannlega að hafa leyfi til að gjöra ráð fyrir öllu,
sem fram getr komið, og það því fremr, sem dæmi
annara þjóða bendir til, að slíkt geti hæglega að borið.
J>ótt vér vi ldum eigi ætla núveranda konungi vorum eða
ráðgjafa þetta, þá veit enginn hverjir menn ókomnir
konungar og ráðgjafar vorir kunna að verða.
En stjórnin mundi oftast nær hafa hentugri aðferð,
sem eigi sýnist ört eins gjörræðisleg og þessi, sem ég hefi
nú á bent. Ef engin ábyrgðarlög eru til, þá má, eins
og ég hefi áðr á bent, ganga að því vísu, að ríkis-
réttrinn (eða lands-réttrinn) dragi stjórnarinnar taum
alt það ýtrasta að unt er að fá nokkra minstu átyllu til,
og þannig dæma ráðgjafa alt það heimilt, sem eigi er
svo ótvíræðlega óheimilað í lögum, að eigi sé hægt að
hártoga skilning laganna með neinni þolanlegri átyllu.
Stjórnin mundi þá gefa út bráðabyrgða-fjárlög, er henni
sýndist svo, og lofa þingi aðkoma saman eftir þing, víst vit-
andi það og vel treystandi því, að þiugið mundi ekki fara að
höfða mál móti ráðgjafa, ef það þættist vist um fyrir