Andvari - 01.01.1881, Side 95

Um skóla í Svíþjóð.
91
til eru. Skólarnir eiga eigi að vera til þess að troða
inn í ungmennin vissum skoðunum eða kreddum, heldur
til þess að vekja bjá hverjum einum löngun til þess að
verða nj'tur maður í mannfélaginu, og um leið vísa
honum veginu, hvernig hann á að verða nýtur maður;
hann þarf að fá meðvitund um, að það stendur í
sjálfs hans valdi hvort hann verður að liði eður eigi;
hann þarf að hafa frjálsa skoðun á sinni eigin orku og
afii, og hann þarf að fá löngun og keppni til framfara
og framtaksemi; því má eigi steypa alla í sama formi,
helduv á að laga og liðka hina sérstöku hæfilegleika,
sem hver einn liefur, því mörg og misjöfn eru verkin,
sem vinna skal. Hvert mannfélag verður því að meta
alþýðumenntunina meira en allt atinað og láta hana
ávallt sitja í fyrirrúmi, því á henni er velferð og vel-
gengni þjóðanna byggð.
þ>að virðist svo sem Svíar flestum betur liafi gegnt
þessari þjóðarskyldu. þ>eir hafa marga skóla og marg-
víslega, æðri sem lægri, og fyrirkomulag þeirra er
víðast hvar í bezta lagi. Hér á íslandi eru menn nú
dálítið farnir að hugsa um skóla og alþýðumenntun, og
getur það því ef til vill orðið einhvetjum til leiðbeiningar,
að vita hvernig aðrar þjóðir haga skólum sínum. Jeg
vil reyna að sægja blátt áfram frá ástandi og fyrir-
komulagi skólanna í Svíþjóð, eins og jeg gat næst
komizt, er eg dvaldi þar í fyrra sumar, án þess að
gjöra við það nokkrar athugasemdir eða ályktanir.
þær bækur, jeg hefi notað við ritgjörðina, eru þeaear helztar.
P. Paulsson: Liirobok i svenska folkskolans historia.
Stockholm 1868. E. Sidenbladh: Sweden. Weltausstellung
1873 in Wien. Stockb. 1873. Suédc: Expositiou internationale
et congrea d’h.ygiéne et sauvetage de 1876 á Bruxelles.
Stockh. 1876. Garl K . . n: Öfversigt af den svenska
folkskolans utveckling sedan ár 1842 (Pedagogisk Tids-
skrift XIV. Halmstad 1880). Adolf Stecn: Sverriges höiere