Andvari - 01.01.1881, Page 87
sveitamála.
83
bjóða laust fólk, er ómegð hefir, upp til vistar eðr
annarar atvinnu, og láta kaup þeirra ganga með ómögum
þeirra. Færri yrði sveitarómagar en nú eru, ef enginn
fengi sveitastyrk: 1) nema hann vinni alt hvað hann
má og megnar, og 2) atvinna sé á boðstólum handa
þeim. Sveitastjórnin verðr að þrengja aðgangsdyrnar
að sveitasjóðnum, svo sem hún má, og þá fyrst og
fremst innræta og auglýsa öllum, að sérhverr eigi að
standa ábyrgð af sínum gjörðum; sómasemin heimtar
af hverjum manni, er hefir óskerta sómatilfinuing, að
hann sé sjálfum sér bjargandi í öllu því er honum er
sjálfrátt, og því ekki handbendi sveitafélagsins. Én
það er manni ósjálfrátt, að hann er á ómagaaldri
munaðarlauss, eðr hann missir að ósjálfráðu heilsu sína,
eðr hann verðr vofeiflega fyrir stórum íjárskaða. Vér
vitum, að þótt nokkrir sveitarþurfar sé maklegir, þá er
hávaðinn það eigi. Örbirgðin hetír oftar en sjaldnar
upptök sín í skorti á réttri sómatilfiuníng og sjáifs-
metnaði, á réttri virðing á manndáð, manndómi og
sönnu mannfrelsi, eðr þá í fyrirhyggjuleysi, nenníngar-
leysi, eyðslusemi, kæruleysi o. s. frv. Hentast er og
aífarabezt, hvar því verðr við komið, að styrkja svo
þurfalíngiun, að sjálfstilfinníng hans eflist til sjálfs-
bjargar.
Sérhverr stjórnandi manna verðr jafnan að hafa
þá meginsetníng hugfasta, að svo sem skylda fylgir
jafnan rétti, svo fylgir og sjálfsábyrgðin jafnau fast í
fótspor mannfrelsisins. Sérhverr frjáls maðr er að
guðs og manna lögum — eg tala eigi um sum lands-
lög né sumar trúarkenníngar — andsvari allra orða
sinna og gjörða, það er, allra athafna sinna, svo fyrir
sjálfum sér sem fyrir öðrum. Eéttr og skylda, mannfrelsi
og andsvarleiki (responsabilitas) er sem hlutfali í
tölum, því meira mannfrelsi, því meiri andsvarleiki, og
því minni réttr, því minni skylda; svo og hins vegar, og
6*