Andvari - 01.01.1881, Síða 86

82
Um nokkrar greinir
fyrir sinn hrepp hverr þeirra, svo vér fengið getum
fulla vissu um þetta mál. En nú er vér fundið höfum
orsakir sveitaþýngslanna, þessa þúngbæru sjúkdóma í
sveitafélögunum, er eftir að athuga og gaumgæfa hvernig
vér skulim úr þeim bæta. Eg skal nú eigi fara út
fyrir sveitalög vor, því þótt eg játi að mikils sé jafnan
um vert að hafa lögin sem hentugust og réttlátust, og
eins hitt, að bæði þurfi fátækra-tilskipunin 8. janúar
1834 umbóta við og líka sveitastjórnarlögin 4. maí
1872, þá er hitt víst, að miklu meira er komið undir
lögstjórninni, það er, stjórnendum laganna, en undir
lögunum sjálfum. J>að er eigi að eins satt í skaðvæn-
lega stefnu, að «svo eru lög sem hafa tog», heldr ein-
mitt í góða stefnu. Landslögin eru, að minsta kosti er
meðferð laganna, góð og ill að sama skapi sem menníng
og manndáð landsmanna er mikil eðr lítil tii.
Helztu úrræði laganna við sveitaþýngslum felast í
þeim ákvæðum þeirra, að ómagaframfærslan er að-
alskylda frænda ómagans að langfeðga- og langniðjataii
(= «í upp- og niðrstígandi línu»), en eigi nema vara-
skylda sveitafélagsins L Ráð sveitastjórnarinnar eru
miklu fieiri. Hún á að skifta ómögum öllum í 2
flokka: 1) í vinnufæra og 2) óvinnufæra, og aftr hinum
síðara fiokknum í tvent: 1) þá er eiga svo megandi,
langfeðga eðr langniðja er lög mæia, og 2) þá er engan
eiga. En nú er hverr sá í raun réttri megandi, er
er unnið gæti meir en hann gerir, ef atvinnu eigi hrysti.
í>að er því eðlisskylda og lögskylda hvers manns að
vinna svo mildð og hverja þá vinnu er haun megnar
fyrir ómögum sínum, áðr til sveitar komi. Sveitastjórn-
in á að gæta þessa við alla þá er innsveitis eru, og
því er henni eigi að eins leyfilegt heldr og skylt að
J) Fátœkraregl. 8/i 34, 4. gr., Lcgb. framfb. 1. kap. frá upp-
hafi aftr að orðunum: «til matar sér ok klæða».