Andvari - 01.01.1881, Síða 78
74
Um nokkrar greinir
ómagarnir sér. Siðr þessi héizt síðan fram til 1869.
Svo var og bætt við fjórða tillagsdálki, með yfirskrift-
inni: ^af öðrum ástæðum.n í þann dálk komu tillög
fátækra bænda, er engi verkfærra hundruð áttu, þ. e.
töldu eigi fleiri lausafjárhundruð fram en ómaga, svo
og tillög búlausra, því nú var þeim eftir 1810 gert að
inna tillög auk tíunda; en áðr var það eigi, að því er
sést á hreppsbókinni Svo bar það og við, að
hreppstjóri »dikteraðiu (gerði), er liann svo kallaði,
hreppsbúum að greiða aukreitis nokkra fiska, frá 2 til
6, og koma þessir fiskar í þenna dálk.
Um ómagatalið er það að athuga, að þótt það
ykist mest af því að allir þeir voru teknir á sveitasjóð,
er sakir einhverra ókosta gátu eigi vist fengið, voru og
tvö önnur tillefni til að fjölgaþeim. Var önnur ástæðan sú,
að nú voru fyrstu árin eftir 1809 taldir með þurfa-
língum og komu því í ómagatölu allir þeir er fengu
uppgefnar tíundir sínar af löndum og lausafé. fetta
var eigi svo áðr, og voru þeir þó margir, 1790 voru
þeir 8, 1791: 11, 1792: 14, 1793: 11 o. s. frv. Hin
ástæðan var sú, að nú hófst fiutníngr ómaga fram og
aftr um allar sveitir, því nú áttu allir fæðíngarhrepp
sinu, en áðr uppfæðsluhreppinn , frændahreppinn eðr
enn annan.
Keikníngsgerðin varð nú miklu lengri og nokkru
margbrotnari eftir 1810 en áðr. Ollu því mest ýmsar
málalengíngar, fyrir því að nú þu rfti alt að sendast til
sýslumanns og hans álita, og hlaut því alt að vera
skriflegt og það sem víðáttumest. Nú komu þá upp
') þó voru það lög að skapa tillög búlausum sem búandi
mönnum. því svo segir Lögbók í 12. kap. framfærslub.:
• Búlausir menn ef pennínga eigu, svari manneldi og öllum
breppsnauðsynjum að jafnaði , eftir því sem hreppstjórn-
arrrienn gera ráð fyrír«.