Eimreiðin - 01.07.1950, Blaðsíða 54

206
RITHÖFUNDURINN JOIIAN FALKBERGET EIMREIÐlN
Með þriðju bókinni bindur höfundur verðugan endi á sagna-
flokkinn. Aðalpersónurhar, eins og í fyrri bókunum (nenia nánian
sjálf sé þannig talin), eru þau Adam Salomon Dopp og Elisabet,
kona bans. Dopp finnur nýja málmæð, en þar sem bann skortir
rekstrarfé, verður bann stórskuldugur eigendum gamla nanta-
félagsins og að lokum réttur og sléttur verkstjóri í námu þeirri,
sem bann átti áður. Dopp, sem er ráðvendnin sjálf, þó hrjúfur
sé hið ytra — fágætt sambland hagsýni og listbneigðar — °?
hin aðlaðandi og hlýbjartaða kona hans, eru aðeins tvær af
mörgum minnisstæðum og ljóslifandi sögupersónunum. Her er
heilt safn mannlýsinga úr öllum stéttum þjóðfélagsins: æðn
og lægri, ríkir og snauðir, sérlundað og ástríðumikið fólk. En
þar sem það er jafnframt trúhneigt mjög, lýtur það löngurn
kröfum kristinnar trúar. Heilsteypt og ógleymanlegt er margt
af þessu fólki, og öllum er þessum persónum, jafnvel þenU;
sent minnst koma við sögu, lýst með nærfærni og djúpum
skilningi á sálarlífi þeirra, og með sannri ást til allra
manna. Blind-Steffa er sérstaklega bugþekk og minnisstæð per'
sóna. Þó að hann liafi misst sjónina, eins og nafnið bendir tik
á hann það innsæi og þá hugsjónaást, að hann verður leiðsögU-
maður og huggari starfsbræðra sinna, námaverkamannanna. Það
er í rauninni margt spámannlegt um þennan látlausa og sterk-
trúaða mann.
Bókin er að sama skapi auðug að hrífandi og dramatískum
atburðum. Lesandinn lifir lífi námaverkamannanna, fyigir þeun
í spor á árurn atvinnuleysis, liungurs og skorts, verður hluthafi
í sorgum þeirra og gleði og sér ])á göfgast eða minnka að mauu-
dómi í liarðri baráttu þeirra fyrir tilverunni. 1 mótlæti eða með-
byr lýsir höfundurinn öllu þessu fólki með dýpstu samúð, er a
rætur sínar í víðtækum skilningi lians á lífskjörum þeirra °r
liugsunarhætti. Túlkun lians er þess vegna algerlega laus VI
grunnfæra tilfinningasemi. Hér er raunveruleika lífsins sjálfs
trúlega lýst af ritsnil lingi. Hér er einnig rómantík og mik^
auðlegð fegurðar. Djúp náttúrukennd Falkberges er jafn na?lU
og áður, og ofnar inn í svipmiklar lýsingarnar á lífi námaverka
mannanna og betjusögu þeirra eru fjölmargar hugljúfar nátturu
lýsingar. I stuttu máli sagt: Þessi mikli sagnabálkur sameu'111
í óvenjulega ríkuni mæli ritsnilld og menningarsögulegt gibb-