Eimreiðin - 01.07.1950, Blaðsíða 138

290
RITSJÁ
EIMREIÐIN
sögu íslendinga í Vesturlieimi, seni
liefur verið að hirtast þar í nieir
en hálfa öld. Er landnáma sú hin
vestur-íslenzka orðin mikið verk og
merk hcimild.
Að þcssu sinni flytur almanakið
grein um minnisvarða íslenzkra land-
nema í Norður-Dakota eflir ritstjór-
ann, tvær greinir um landnám ís-
lcndinga í Saskatchewan eftir þá H.
J. Halldórsson og Ólaf O. Magnús-
son, grein eftir ritstjórann um Frank-
lin T. Thordarson skólasljóra, grein
um Vestur-Islendinginn Ólöfu Sig-
hjörnsdóttur frá Skógum í Vopna-
firði eftir Rannveigu K. G. Sigbjörns-
son, o. m. fl. Að venju lýkur ritinu
með yfirliti um helztu viðburði
meðal Vestur-íslendinga á árinu
næsta á undan útkomu þess, um
mannalát o. fl. Ritið er vandað að
frágangi og prýtt mynduin.
Sv. S.
HERDSMEN AND HERMITS,
Celtic Seafarers in tlie Northern
Seas by T. C. Lethbridge. Cam-
bridge 1950 (Bowes & Bowes)
lOs. 6d.
Höfundur þessarar hókar, um
kcltneska sjófarendur í Norðurhöf-
um, er þjóðminjavörður í Anglo-
saxneskri forngripadeild Háskóla-
safnsins fyrir fornfræði og þjóða-
fræði í Cambridge. Hjarðmenn og
einbúar, en svo nefnir hann hók sína,
eru Keltarnir fornu, sem leituðu á
afskekktar slóðir til þess að geta
lifað þar í friði og óáreittir fyrir
árásarmönnum, og koma þá liinir
fyrstu krislnu múnkar, paparnir,
mikið við sögu. Þessir fornu ævin-
týramenn lögðu upp frá Skotlandi
og írlandi í norðurveg. Fornar sam-
göngur milli Skotlands og íslands,
fyrir landnámsöld Islands, ræðir höf-
undurinn af miklum áhuga, og er
þaulkunnugur fornum heimildum
írskum, skozkum — og jafnvel ís-
lenzkmn. Ilann hefur verið hér á
landi oftar en einu sinni og einnig
koniið til Grænlands.
Formála að hók lians ritar hinn
kunni fræðimaður T. D. Kendrick,
forstjóri British Museum.
Á síðustu árum hefur þeirri skoð-
un aukizt stöðugt fylgi, vegna nýrra
rannsókna, að keltne6kra álirifa gæti
liér á landi miklu meira en áður
liefur verið talið. Höf. leitast við að
sýna fram á, að þessi keltnesku álirif,
frá Skollandi og írlandi, liafi verið
úthreidd um öll eylönd Norður-
Atlantshafsins í fornöld og jafnvel
náð alla leið til Grænlands.
Lethhridge telur líkur fyrir því,
að þcgar í byrjun 3. aldar f. Kr. liafi
rannsóknarferðir verið farnar til eyja
í Norður-Atlantsliafi og að Pytheas,
liinn rómverski landfræðingur og
ævintýrainaður, sem uppi var uni
þetta leyli, liafi komizt alla leið til
íslands eða Thule. Ilöf. er að vísu
ekki einn um þá tilgátu. En það
líða víst ár og dagar þangað til sann-
að verði, að samgöngur liafi verið
við Island sunnan úr löndum og
jafnvel byggðir liér á landi um 10—
12 hundruð ára hil eða meir, áður
en Norðmenn liófu landnám hér a
9. öld. Hver veit livað fyrir kann
að koma í þessum fræðum?
Höf. getur uni rómversku pcn-
ingana, þá er fundust í Hamarsfirði
og Kristján Eldjárn ritar um í bók
sinni „Gengið á reka“, og telur ekki
ólíklegt, að þeir liafi orðið eftir þarna
uni 300 e. Kr., og þannig liafi nienn
frá rómverska rikinu verið staddir
á Islandi um 6 öldum eftir daga