Eimreiðin - 01.07.1950, Blaðsíða 142

294
RITSJÁ
eimreiðin
]>á. Ilaiin hefur ckki fciiKÍiV frið til
að finna sjálfan sig. „Það er undar-
legt, að á öllu, sem ég tek mér fyrir
liendur, græði ég — peninga, liversu
lieimskulegt sem það sýnist í byrjun.
En þó híð ég alltaf ósigra“, segir
liann í sögulok. Samt er hamingjan
í nánd. Unga stúlkan úr sveitinni,
sem liann er tekinn að unna, bíður
hans og hiður hann að staðnæmast
í leitinni, sem aldrei virðist ætla
að taka enda. Hún hefur opnað augu
lians fyrir því, að hamingjan verður
ckki sótt í fjarlæg lönd. Menn lcita
hennar langt yfir skanunt. Hamingj-
an er á Stóru-Hvítsöndum. Ilamingj-
an er fólgin í trú á landið, trú á
átthagaástina og fornar dyggðir —
og trú á ást ungrar konu, sem er
reiðubúin að standa við hlið manns-
ins, sem hún elskar, í blíðu og stríðu
úti í afskekktri, en unaðsríkri sveit
á íslandi.
Þórir Bergsson er einliver snjall-
asti smásagnahöfundur, sem nú er
uppi með þjóðinni, enda hefur liann
lagt rækt við þá tegund skáldskapar
af mikilli alúð. Þetta er í annað
skipti, sem liann sendir frá sér langa
skáldsögu. Sú fyrri, Vegir og vegleys-
ur, kom út 1941. Hvítsandar er sag-
an um leit mannsins að sjálfum sér,
eirðarleysi það og vansæld, sem svo
mjög einkennir samtíð vora. Orðin
úr Jobsbók, „maðurinn, af konu
fæddur, lifir stutta stund og mettast
órósemi, liann rennur upp og fölnar,
eins og hlóm, flýr hurt eins og
skuggi og liefur ekkert viðnám“,
gætu staðið sem einkunn að þessari
hók. Ulfur Arnarson, aðalpersóna
sögunnar, er táknrænn fyrir þessa
vansæld og heimstrega, sem svo mjög
her á í eðli manna á öllum öldum
og virðist fara fremur vaxandi en
minnkandi á vorum tímum. Sögunni
Iýkur þannig, að ckki verður mcð'
vissu séð, hvort Iífsskoðun aðalper-
sónunnar verður ofan á eða ekki.
Ekki er ólíklegt, að höf. hafi 1
hyggju að gera þessu efni ítarlegri
skil í franilialdi þessarar sögu eða
annarri, þótt hvergi sé þess getið-
Lesandanum finnst einhvernveginn
sem hér sé aðeins hálfsögð sagan.
Stíll Þóris Bergssonar er með þeini
sömu lífrænu einkennum í þessari
bók eins og í smásögum Iians. Fra-
sögnin streymir fram, eins og tær og
straumlétt lind að ósi, blandin lífs'
trega þeim, sem einkennir svo marg-
ar smásögur hans og náði liániarki
í „Bréfi úr myrkri“, scm fyrst birt-
ist fyrir fjórtán árum.
Sv. S.
GuSrún frá Lundi: AFDALABAR^■
Rvík 1950 (ísajoldarprentsm. h.f
Eftir að liafa vakið á sér eftirtekt
með því að senda frá sér einhverja
þá Iengstu skáldsögu, sem rituð lief-
ur verið á íslandi, í 4 bindum, °£
þar að auki góða skáldsögu, Dalalíf’
sendir Guðrún frá Lundi nú fyrl^
jólin frá sér aðra, margfalt nunn1
að vöxtum, en ekki að gæðuni.
Það er sagan Afdalabarn, sem koW
út í nóvember þ. á„ en mun áður
hafa hirzt í Nýju kvennalilaði.
Þetta er nýrómantísk sveitarsaga,
sem þó minnir á gömlu rómantísku
söguskáldin okkar, eins og Jón Thor-
oddsen. Sýslumannssonur verður ast-
fanginn í afdalabarninu, Maríu fr‘l
Hólakoti, og á með lienni dreng-
Móðir liennar, Iialdin ættarhroka og
fleiri ódyggðum, stíar ungu hju-
unum í sundur, og stúlkan deyr, en
drengurinn elzt upp hjá afa og öniniu
í Ilólakoti. Faðir drengsins verður