Saga - 1961, Blaðsíða 47

EFTIR ODD DIDRIKSEN
221
um virðast hafa talið, að deildaskipting þingsins gæti
hindrað þingræðislega stjórnarhætti. Slíkar ályktanir
hefðu þó verið nærtækar sökum atburðanna í Danmörku.
Þar hélt stjórnin fram jafnrétti beggja þingdeilda og
studdist við landsþingið gegn þjóðþinginu, en þar voru
stjórnarandstæðingar í miklum meiri hluta. Jón Ólafsson
lagði ekki til, að konungskjörið til efri deildar yrði afnum-
ið, og Jón Sigurðsson vildi, að deildin yrði skipuð þjóð-
kjörnum mönnum, „rosknum og ráðnum", væri íhaldssöm
stofnun innan stjórnskipunarinnar.* 1) Hvorugur þeirra
hélt fram, að neðri deild ætti að hafa einhverja sérstöðu,
þannig að afstaða hennar til stjórnarinnar réði úrslitum.
Sennilega hafa þeir álitið, að ákvæði stjórnarskrárinnar
um fundi sameinaðs þings, þegar ágreiningur ríkti milli
deildanna, væri trygging þess, að deildaskiptingin yrði
ekki þröskuldur á leið þingræðisins.
Jón Ólafsson og Jón Sigurðsson frá Gautlöndum voru
emu íslenzku stjórnmálamennirnir, sem báru fyrir alþingi
1885 skýrt og skorinort fram kröfu um stjórnarskrár-
breytingar, sem tryggðu landinu þingræðisstjórn. Al-
Þingismaðurinn Jakob Guðmundsson skrifaði grein um
stjórnskipunarmálið í Þjóðólf og taldi það einungis „hugs-
anlegt“, að ráðherra með ábyrgð fyrir alþingi — „ef
ábyrgðin annars þýðir nokkuð“ — „endur og sinnum
[hljóti] frá að fara og konungur að setja annan 1 hans
stað, ef hann ekki til langframa getur komið sér saman við
1) Fróði 7/2 ’85. Hann vildi, að kosið yrði til efri deildar á sér-
stakan hátt, til þess að deildaskipting þingsins hefði eitthvert gildi.
”... efri deildin ætti að vera skipuð rosknum mönnum og ráðnum,
sem reyndir væru að hyggindum og framsýni, en í neðri deildinni á
yngii kynslóðin sæti að réttu lagi, með sínu fjöri og framsóknar
a a a. Með þessu móti mundi fást hæfilegt jafnvægi í þingið, sem
61 Uauðsynlegt skilyrði fyrir því, að þingmálin verði vandlega úr
i gerð.“ Þess vegna ætti að gilda tvenns konar kosningaskipan
vfð° k°sn*ní?aréttur 0g kjörgengi til deildanna tveggja, „eins og
Sengst í öllum frjálsum löndum nema Noregi einum“.