Saga - 1961, Blaðsíða 158

332
BJÖRN SIGFÚSSON
ar borið. í 1. bd. af Skýrslum um landshagi 1858 (útg.
Jóns Sigurðssonar fyrir Bókmenntafélagið) birtir Hall-
dór Guðmundsson verkfræðistúdent, síðar adjúnkt, grein
Um stærð íslands. Af 1867 fermílum telur hann byggðir
landsins nema 764 fermílum eða 41% allrar landstærðar,
en útlendir menn kalli aðeins 1/4 vera byggðan.
„Þeir segja og, að strendumar einar séu byggðar,"
bætir Halldór við, „en allir, sem þekkja nokkuð landið,
vita, að það er ekki satt, því á sumum stöðum eru stór
héruð byggð, er liggja margar mílur upp frá sjó. Það er
reyndar satt, að byggðin er hér fremur talin ofstór en of-
lítil, og kemur það ti'l af því, að á sumum stöðum eru smá-
fjöll og smásandar og aðrir graslausir blettir innan um
byggðina, sem vera má, að rangt sé að telja með búfjár-
högum, en ekki var hægt að hafa mælinguna svo smásmug-
lega, að þess konar yrði með öllu talið frá. Þó er það gjört
alstaðar þar, sem það nemur nokkuð stóru svæði, t. a. m.
svo mílum skipti. Ef allir gróðurlitlir blettir væru reikn-
aðir frá, þá mætti jafnvel halda áfram þangað til lítið yrði
eftir nema tún og engjar, og með þeim hætti yrði byggðin
ef til vill ekki meira en fertugasti eða fimmtugasti partur
af landinu. — Það er því næst víða allfagurt og byggilegt
land á afréttunum, einkum í mörgum dölum, sem er svo
aðgengilegt, að þar eru næstum sjálfgjörð tún og engjar;
það mun því óhætt mega gjöra ráð fyrir, að þegar fram
líða stundir og fólkstalan eykst, atvinnuvegir blómgast og
fjölga og alls konar framkvæmd og atorka eflist og þró-
ast, muni þessir fögru og frjósömu landshlutir verða
byggðar sveitir. Það liggur þá í augum uppi, að þegar
gjört er ráð fyrir þessu, þá gjörir það minna til, þó heldur
sé haldið til byggða landsins, því þá færist ávallt nær
hinu rétta eftir því, sem byggðin eykst, í stað þess að það
sífellt færist fjær hinu rétta, ef byggða landið er nú talið
oflítið."
Málsvörn Halldórs er ekki eins gætilega orðuð og aðal-
útgefandi bindisins, Jón Sigurðsson, hefði kosið að haga