Íslenzk tunga - 01.01.1963, Blaðsíða 116

114
njARNI EINARSSON
Sjálístæði Fóstbræðra sögu gagnvart Elztu sögu mun mega líta á
sem vitnisburS um sérstakan tilgang söguliöfundar og persónulegt
mat hans á tiltækum heimildum um söguhetjuna og Olaf konung.
Hann hafnar frásögn Ólafs sögu af dvöl ÞormóSar meS Knúti ríka
Danakonungi og hinni sögulegu komu skáldsins til Ólafs konungs úr
þeirri vist af því aS hún hefur ekki samræmzt hugmynd hans af Þor-
móSi, skáldi og kappa hins helga Ólafs konungs — og einskis annars
konungs.
Þegar athugaS er hvaS Elzta sagan — samkv. Helgisögunni —
hefur sagt frá ÞormóSi á StiklastöSum um fram FóstbræSra sögu,
kemur í ljós aS þaS er sáralítiS efni, en þó eru þar fjórar vísur eign-
aSar ÞormóSi auk þeirra sjö sem honum eru eignaSar í báSum sög-
um.6 MeSal þessara fjögurra vísna Helgisögunnar er hin fræga and-
látsvísa ÞormóSar, Undrask gglis landa / eik, lwí vér erum bleikir
. . . Nú verSur eigi vitaS hvaS hafi komiS höfundi FóstbræSra sögu
til aS sleppa þessum vísum, hafi hann veriS vel kunnugur Elztu sögu
— eins og hér er taliS líklegt. Hann kann aS hafa taliS þær óþarfar
saman viff frásögnina í Ólafs sögu Snorra er augljóst að hún er af sömu rót
runnin bæði að efni og orðfæri. Konungr segir þegar hann heyrir hæðnisleg
ummæli Þormóðar um fjarveru Sighvats (Saga Olajs konungs hins helga. Dcn
store saga om Olav den hellige, utg. ... av O. A. Johnsen og Jón Helgason
(Oslo 1941), 543—544):
„Ekki þarf Sighvati at sneiða, þótt hann sé eigi hér; opt hefir liann
mér vel fylgt. Hann mun nú biðja fyr oss, ok munii vér þess enn allnijyk
þurfa.“ Þormóðr segir: „Vera má þat, konungr, at þér sé nú bœna mest
þ?rf, en þunnt myndi vera um merkisstgngina, ef allir hirðmenn þínir
væri nú á Rúmavegi ...“
Nú verður glöggt að orðið þann veg í ummælum Þormóðar í Fóstbræðra sögu
eiga við Rúmaveg og að texti Ólafs sögu hefur þarna hvorttveggja það sem
vantar á að texti Fóstbræðra sögu sé skilmerkilegur. Hér gæti verið um það að
ræða að skrifari hefði stytt óvarkárlega, — hvernig sem tengslum þessara
tveggja tilgreindu texta er varið (sbr. S. Nordal, Om Olaj den helliges saga.
152—153).
6 Raunar ber þeim ekki saman um síðara helming tveggja af þessum sjö sam-
eiginlegu erindum, — og hefur Helgisagan þar einn síðari belming sem ekki er
til í Fbr. sögu, en hinir hafa víxlazt.