Tímarit Máls og menningar - 01.09.1988, Page 51

Aldrei gerði Kristur sálu Þórelfi, vorri móður . . .
Þeir fóstbræður eru á leið frá Ströndum, gista á bæ nokkrum og fá vond-
an viðurgjörning. Um nóttina gengur Þormóður út „að reyna hvað sér yrði
til kvenna“ (163). Þorgeir vaknar, einn og yfirgefinn. Hann tekur vopn sín,
gengur út í morgunsárið og drepur son bónda. Frá því segir svo: „Þorgeir
hleypur þá ofanum raufina niður í tóttina og hefur upp öxi sína við svein-
inn, og tekur að höggva hann svo að þar sýndust sjö á lofti, hné sveinninn
þar niður við moldarvegginn og dreyrði úr fjölda sára, lét hann þar líf sitt.“
(165). Þormóður stendur á hlaðinu þegar Þorgeir snýr heim frá verki.
Síðar sama dag drepur Þorgeir öðru sinni varnarlausan mann, að því er
virðist í fullkomnu tilgangsleysi og að þessu sinni sargar hann höfuðið af
deyjandi manninum. Þetta er geldingartáknmál, fórnarlambið er ekki að-
eins svift lífinu heldur hlutað sundur á villimannslegan hátt. Athöfnin er
ógnandi og sýnir hver það er sem hefur valdið. Karlmennskusýning þessi
er Þormóði ætluð, Þorgeir er að tala til hans. Báðir vita að Þormóður mun
skilja við Þorgeir og báðir vita að Þorgeiri er það ofarlega í huga að drepa
fóstbróður sinn.
Hin frumstæðu tilfinningamynstur sem ofin eru inn í persónu Þorgeirs
og þar með texta hans eru hér orðin nokkuð skýr; persónan er rammflækt í
móðurbindingar sínar sem eru fullar af tvískinnungi. Sá tvískinnungur er
að mörgu leyti hinn sami og felst í reglum fóstbræðralagsins, kröfunni um
náið samband sem engu að síður bannar ást. Tvískinnung sinn yfirfærir
Þorgeir á Þormóð, í sambandinu við hann reynir í fyrsta og síðasta sinn á
hæfileika hans til að tengjast annarri manneskju og það getur hann ekki.
Sálarlegu ógnarjafnvægi Þorgeirs er raskað eftir því sem vinátta þeirra fé-
laganna dýpkar og hann verður háðari Þormóði. Morðin tvö má lesa sem
táknræna athöfn, sálfræðileg varnarviðbrögð, afturhvarf til stjórnlausrar
reiði sem orðin er til úr enn eldri ótta.“4
Þriðja tímabil Þorgeirs er víkingsferill hans, sem reynist allur annar en
hin skrautlega Eddukvæðaveröld sem móðir hans hafði kennt honum að
stríð væru. Hann tekur þátt í fjöldamorðunum í Kantaraborg og hinni
háðulegu orustu um Lundúnir. I samræðum hans við Þórð gamla jómsvík-
ing má glöggt sjá undrun hans og vonbrigði. Að mati Þorgeirs Hávarssonar
er það ósæmilegt hetju og hraustmenni að berjast við óléttar konur, gamal-
menni og börn, vera ausinn sjóðandi hlandi, barinn með kústum og veidd-
ur í net.
Að þessu sinni vitnar hann ekki sjaldnar til Þormóðar fóstbróður síns en
móður sinnar. Og nú ber svo við að Þorgeir neitar að taka þátt í barna-
morðum víkinganna - það er ekki sæmilegt að hans mati. Ef til vill er það
gengishrun hetjunnar sjálfrar á Ströndum sem þar er að verki, en Þorgeiri
er ekki ætlað að meyrna úr hófi fram.
TMM IV
305