Tímarit Máls og menningar - 01.09.1988, Page 55

Aldrei gerði Kristur sálu Þórelfi, vorri móður . . .
ljóst geldingartáknmál; með spjóti sínu lamar hún Þormóð, blindar hann
og sendir hann aftur til baka til frumbernskunnar. Allan þennan vetur nær-
ist Þormóður á ungbarnafæði, volgri mjólk og auðmeltum mat. Þetta er
tímabil fullt af innri skelfingu, ferðalag um lönd geðveikinnar. I textanum
segir svo:
Þormóður mátti þá eigi ljós líta, þótti honum eingi birta svo dauf að eigi
mundi ríða sér að fullu; hann þoldi og eigi að heyra kykvendis rödd, þóttist
þaraf ærast mundu; . . .Húsfreya veik eigi frá rekkju hans á nótt né degi.
Um dögum sat hún í myrkri á rekkjustokki hans og snöri snældu sinni sem
hljóðast. Hann mátti eigi af sér bera laungum nema hún spenti hann örmum,
líkt og barni ángurfullu. (147)
Þetta tímabil er mállaust, Þormóður getur hvorki talað né ort. Þegar Þor-
geir bjargar honum um vorið lætur hann menn sína drepa kæpu og Þor-
móð drekka heitt selsblóðið og „Gleymast skáldinu allir kvenmenn á þeirri
stundu er hann drakk selinn . . .“ (149) Þetta táknræna móðurmorð fær
Þormóð að sjálfsögðu ekki til að gleyma neinu. Löngu síðar segir hann við
Kolbrúnu að öll hin sólríku sumur með Þórdísi hafi hann látið ferja sig út á
Snæfjallaströnd til að leita „ . . . hins kalda fjarðar undir hinum myrkum
björgum þar sem eg hafða eingst sundur og saman sjúkur í örmum þér á
skammdegisnóttum.“(353)
Kolbrún ríkir yfir undirdjúpum eða hvötum Þormóðs og í örmum henn-
ar er fólgið bæði loforð og hótun, ástin og óhugnaðurinn. Þormóður
myndar í raun aldrei samband fullþroska manns við Kolbrúnu, hann gefur
sig henni á vald, umbreytir henni í móður og sér í barn, mállaust, ofurselt,
ósjálfráða.6 í örmum Kolbrúnar reynir Þormóður að endurlifa fyrsta ástar-
samband kornabarnsins við móðurina en það er ekki hægt. Þegar augu
hans opnast fyrir því er ekkert eftir annað en óhugnaðurinn:
Einn morgun bregður hann augum sundur í belki þeirra húsfreyu, og sér
ferlíki nokkurt við hlið sér meira og þrútnara en eingi önnur skepna sú er þó
hefur náð konu líki; og þykir honum í svefnrofum sem hann hafi farið villur
á ófæru og refilstigu, og eingi braut liggi framar til manna, og því síður kon-
únga, en skip brunnin að baki honum. Leitar nú hugur hans af heljarbarmi í
fjarlæga staði þá sem konúngar búa mönnum frægð; og verður honum að
orði þá er hann rís upp:
Hvað skal Ólafur konúngur mæla við skáld sín í dag? (358)
Það sem Þormóður Bessason sér í hvílunni við hlið sér er skepna, dýr -
ekki manneskja. Otta hans, þann helvítisbarm sem hann stendur á, höfum
við séð áður hjá fóstbróður hans, Þorgeiri, í rekkju ekkjunnar í Normandí.
309