Tímarit Máls og menningar - 01.09.1988, Síða 99

Myndir á Sandi
(a) . . .hvar sem hann horfði á andlitið fann hann titringinn undir einsog
allsstaðar slægi púls; hvergi mætti stinga með saumnál án þess gysi dimm-
rauður kannski svartur blóðbogi gljáandi einsog lakk svo henni blæddi út, og
sú fagra mynd hryndi saman
(b) og aðeins yrði eftir þetta langa svarta hár og augun niðdimmu með
óslökkvandi ljósið orðið kalt og kyrrlægt,
(c) breidd á hvítan hjaðnandi skafl sem vorlækur grefur undan og þeytir
með sér kristöllum. (54)
Það er eins og framvindan sé lóðrétt en ekki lárétt; frásagnartími líður en
skáldskapartími stendur í stað;
Hrynjandi myndvefsins er með þeim hætti að kyrrlægni og kvik takast á
eins og sjá má af sagnorðunum: (a) horfði, fann, slægi, stinga, gysi, blæddi,
hryndi; (b) yrði, orðið; (c) grefur, þeytir. Þetta ferli frá hreyfingu um kyrr-
stöðu til hreyfingar einkennir myndheim Fuglsins og lýsir óeirð þeirrar vit-
undar sem skynjar. Myndir sem virðast stöðugar í fyrstu búa yfir innri
spennu sem sprengir þær að lokum: táknmið kvika og láta ekki að stjórn.
Sífellt er grafið undan sögulegu samhengi og myndrænt/þematískt skapað í
þess stað: óröklegt og ljóðrænt.
Tímaformgerð Fuglsins minnir að sumu leyti á sögu Alains Robbe-Gril-
let, La Jalousie (1957). I henni er ekki um að ræða nákvæma tímaröð heldur
endurgerð innri tíma. Sögumaðurinn lifir og upplifir að nýju innan tvíátta
tímakerfis þar sem minning og líðandi stund fléttast saman með óreglu-
bundnum hætti. Hinn línulegi tími gengur upp í mynstri þar sem sérhvert
augnablik getur birst að nýju með ófyrirsjáanlegum hætti, þróað, breytt, og
haft áhrif á heildina21. Tímaformgerð Fuglsins er svipuð. Textinn lýsir sál-
rænum tíma sem vísar í senn til tveggja átta og gengur upp í þeirri þriðju:
líðandi stundar, hins liðna, ómælis. Samtíð reynslunnar fléttast saman við
liðinn tíma sem hverfur aldrei með öllu og er sívirkur í vitund þess sem
skynjar. Hvað eftir annað er framvindan rofin með tilbrigðum við sömu
stef, hliðarsveigjum og eyðum sem tortíma venjubundnu samhengi. Sögu-
þræðir slitna og eru teknir upp aftur löngu seinna umbreyttir. Astæðan er
öðru fremur sú að „sagan“ gerist í huga manns er lýsir því sem hann sér um
leið og hann upplifir aðrar sýnir. Á hverju augnabliki tvinnast saman upp-
lifun og minning, reynsla og íhugun, án ljósrar reglu. „Maðurinn", sem
TMM VII
353