Tímarit Máls og menningar


Tímarit Máls og menningar - 01.09.1988, Qupperneq 135

Tímarit Máls og menningar - 01.09.1988, Qupperneq 135
fjalli, kom út, höfðu liðið ein sextán ár milli bóka frá Stefáns hendi, ef undan- skilin er endurútgáfa vertíðarsögunnar Mínir Menn (2. útg. 1984). Sennilega telst Að breyta fjalli til minningabókmennta, vilji menn endi- lega grípa til flokkunarkerfis svo þeir þurfi ekki að vera hræddir við bókina. Hún sker sig þó úr öðrum bókum svip- aðrar yfirskriftar á ýmsan máta, og best væri held ég að láta hana standa dálítið sér á parti í allri umræðu. Bregði maður hins vegar á það ráð að leita hliðstæðna meðal íslenskra höfunda, þá verða eig- inlega ekki nema tveir á vegi manns. Annar er Jónas Árnason, og hinn, þótt undarlegt kunni að virðast, Þórbergur Þórðarson. Þegar ég nefni Þórberg Þórðarson á ég fyrst og fremst við minningabækur hans úr Suðursveit (en þó mætti með töluverðum rétti að mínu áliti tengja Að breyta fjalli bókum eins- og Ofvitanum og Islenskum Aðli, en þá í öðru samhengi). Þetta kann að virðast heldur langsótt og kannski fjarstæðu- kennt í fyrstu, en sé litið á nokkur grundvallaratriði fer einhver sérkenni- legur skyldleiki að skríða fram í dags- ljósið. Með því að nefna Þórberg til sögunn- ar er ég þó ekki að feta klisjubrautina og ganga útfrá því að einn höfundur hafi lesið annan og lent í vímu. Til þess er Stefán of sérstæður. Ef hann hefur lært eitthvað af Þórbergi, þá er það lík- lega einna helst það að fara sínar eigin leiðir, hvað sem í skerst. Miklu fremur hef ég gaman af að velta fyrir mér hversu skammt er á milli bernskustöðva þessara tveggja rithöfunda, Suðursveitar í Skaftafellssýslu, og Djúpavogs Stefáns, sem hann heldur fram í bókinni að hefði í raun átt að tilheyra Skaftafells- sýslum en ekki Múlasýslum, og færir að Umsagnir um bœkur því ómótstæðilega töfrandi mannfræði- leg og landfræðileg rök. Báðir leggja sterka áherslu á sinn uppruna, og ég hef lengi haft á tilfinningunni að þetta suð- austurhorn landsins sé töluvert frá- brugðið öðrum pörtum þess, að þeim annars ólöstuðum. Þessvegna grunar mig að sú samsvörun sem mér finnst öðru hverju gera vart við sig milli Þór- bergs og Stefáns, samsvörun sem liggur ekki alltaf í augum uppi heldur lúrir undir, eigi meðfram rætur í því að þeir eru mótaðir af svipuðu umhverfi og lýsa hliðstæðu mannlífi. Svo kemur auðvitað skáhallt inn í þetta dæmi, sem kannski er enn fremur óljóst, sú óvenjulega bók- arsamvinna sem Steinþór á Hala, bróðir Þórbergs, og Stefán áttu (Nú nú-bókin sem aldrei var skrifuð, 1970), og þá er líka hægt að velta því fyrir sér hvers- vegna Stefán valdi akkúrat Steinþór á Hala sér að viðmælanda. . . Það má nefna til annan þátt sem skip- ar Stefáni einhversstaðar á væng með Þórbergi og ég ýjaði aðeins að hér á undan, og þetta sýnist til að byrja með vera öfugmæli nokkurskonar: en það er sérstaða hans sem höfundar! Sé ferill Stefáns skoðaður kemur greinilega í ljós sterk tilhneiging til að fara eigin leiðir, á skjön við skáldskaparmargfætluna. Lengi vel var Þórbergi hálfpartinn legið á hálsi fyrir að skrifa ekki „skáldskap" sem væri spaldskrártækur, og menn voru svona að tala um að hann væri þá ekki skáld fyrst hann skrifaði ekki skáldsögur. Það er eiginlega varla fyrr en núna sem það er farið að renna virki- lega skýrt upp fyrir mönnum hvers- vegna hann fór með jöðrum. Þó held ég að Kristinn E. Andrésson hafi skilið það betur flestum samtíðarmönnum hans. Eg nefndi Ofvitann og Islenskan Aðal í lauslegum tengslum við Að 389
Qupperneq 1
Qupperneq 2
Qupperneq 3
Qupperneq 4
Qupperneq 5
Qupperneq 6
Qupperneq 7
Qupperneq 8
Qupperneq 9
Qupperneq 10
Qupperneq 11
Qupperneq 12
Qupperneq 13
Qupperneq 14
Qupperneq 15
Qupperneq 16
Qupperneq 17
Qupperneq 18
Qupperneq 19
Qupperneq 20
Qupperneq 21
Qupperneq 22
Qupperneq 23
Qupperneq 24
Qupperneq 25
Qupperneq 26
Qupperneq 27
Qupperneq 28
Qupperneq 29
Qupperneq 30
Qupperneq 31
Qupperneq 32
Qupperneq 33
Qupperneq 34
Qupperneq 35
Qupperneq 36
Qupperneq 37
Qupperneq 38
Qupperneq 39
Qupperneq 40
Qupperneq 41
Qupperneq 42
Qupperneq 43
Qupperneq 44
Qupperneq 45
Qupperneq 46
Qupperneq 47
Qupperneq 48
Qupperneq 49
Qupperneq 50
Qupperneq 51
Qupperneq 52
Qupperneq 53
Qupperneq 54
Qupperneq 55
Qupperneq 56
Qupperneq 57
Qupperneq 58
Qupperneq 59
Qupperneq 60
Qupperneq 61
Qupperneq 62
Qupperneq 63
Qupperneq 64
Qupperneq 65
Qupperneq 66
Qupperneq 67
Qupperneq 68
Qupperneq 69
Qupperneq 70
Qupperneq 71
Qupperneq 72
Qupperneq 73
Qupperneq 74
Qupperneq 75
Qupperneq 76
Qupperneq 77
Qupperneq 78
Qupperneq 79
Qupperneq 80
Qupperneq 81
Qupperneq 82
Qupperneq 83
Qupperneq 84
Qupperneq 85
Qupperneq 86
Qupperneq 87
Qupperneq 88
Qupperneq 89
Qupperneq 90
Qupperneq 91
Qupperneq 92
Qupperneq 93
Qupperneq 94
Qupperneq 95
Qupperneq 96
Qupperneq 97
Qupperneq 98
Qupperneq 99
Qupperneq 100
Qupperneq 101
Qupperneq 102
Qupperneq 103
Qupperneq 104
Qupperneq 105
Qupperneq 106
Qupperneq 107
Qupperneq 108
Qupperneq 109
Qupperneq 110
Qupperneq 111
Qupperneq 112
Qupperneq 113
Qupperneq 114
Qupperneq 115
Qupperneq 116
Qupperneq 117
Qupperneq 118
Qupperneq 119
Qupperneq 120
Qupperneq 121
Qupperneq 122
Qupperneq 123
Qupperneq 124
Qupperneq 125
Qupperneq 126
Qupperneq 127
Qupperneq 128
Qupperneq 129
Qupperneq 130
Qupperneq 131
Qupperneq 132
Qupperneq 133
Qupperneq 134
Qupperneq 135
Qupperneq 136
Qupperneq 137
Qupperneq 138
Qupperneq 139
Qupperneq 140

x

Tímarit Máls og menningar

Direct Links

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Tímarit Máls og menningar
https://timarit.is/publication/1109

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.