Tímarit Máls og menningar - 01.09.1995, Page 124

hefur fengið af þeim sé í alla staði fölsk.
En þessi stöðuga samræða við raddir
fortíðarinnar byggjast að endingu á til-
raun Einfríðar til að henda reiður á
missinum. Raddirnar eru jú að síðustu
raddir drauga, fólks sem er framliðið.
Með því að kalla fram raddir þeirra
reynir hún að byggja brú við það sem er
horfið og sækja þangað skýringar á því
sem hún fær ekki skilið. Þessir draugar
hafa enda nákvæmlega sömu sögu að
segja og hún. I lifanda lífi urðu þeir allir
fyrir erfiðum og hræðilegum missi. Einn
atburður þrengdi sér leið inn í líf þeirra
og sneri öllu til verri vegar. Samræða
Einfríðar við draugana er spírallaga ferli
sem endar í frelsinu frá „afskiptasemi"
þeirra. Hinni stöðugu ásókn sem er tákn-
gerfing sjálfskönnunarinnar og skilnings-
leitarinar. Lausnin ffá „ævisögum"
drauganna er að síðustu tenging við nýtt
líf sem liggur utan við þessi þröngu mörk
sem nánasta umhverfi setur henni. Hún er
því einskonar niðurstaða af sjálfskönnun-
inni. Skilningur og sátt við að missirinn sé
í eðli sínu hluti af þeirri áhættu að elska,
að treysta á aðra. En meðan á samræðunni
stendur verður allt ytra umhverfi þoku-
kennt og óljóst. Líkt og í verkum svo
margra kvenrithöfunda okkar er hin hug-
læga vídd aðalpersónunnar rammi text-
ans. Ferðin inn í þennan texta er hæg og
silaleg og lesandinn mjakast hægfara í átt
að samhengi sem ekki tekur að skýrast fýrr
en langt er liðið á lesturinn. Það hlaðast
upp tákn og myndir sem öll vísa á hinn
innri heim sögumannins og samband
hans við aðra er sífellt háð þessum sjálf-
hverfu forsendum sem textinn setur sér.
Þetta er ekki aðeins lausn á frásagnar-
tæknilegu vandamáli. Þessi frásagnarað-
ferð miðar ekki aðeins að því að skapa
nauðsynlega „spennu" sem „heldur les-
andanum við efhið“ heldur er hún um
leið hægfara ferð í átt að „skilningi" á
hinum flókna táknheimi sem aðalpersón-
an hefur byggt upp og heldur saman hugs-
un hennar. Myndum er brugðið upp,
minningabrotum er lýst en þær enda í
lausu lofti og fá ekki botn fýrr en við
annan lestur. Til að komast inn í þennan
litla heim sem mótast svo mjög af venj-
um og hefðum sem persónurnar hafa
byggt upp fyrir sig sjálfar verður að
leggja eilítið á sig.
Sá „galdraheimur“ sem bróðir Einfríð-
ar, Haukur, hefur búið til í því skyni að
halda öllu í sínum réttu skorðum er enn
lokaðri en heimur Einfríðar. Hann er
óhugnalegur, dularfullur og dauðanum
merktur enda deyr Haukur vegna sinna
örvæntingarfullu tilrauna til að halda
reglu á hlutunum, til að gæta þess að fað-
irinn fari sér ekki að voða. Ein áhrifamesta
mynd bókarinnar eru „haugarnir“, gryfja
þar sem hann safnar saman beinagrind-
um af dauðum skepnum til þess að virkja
lífskraft þeirra. Hann vonar að einn dag-
inn verði þessi staður svo magnaður að
hann nái völdum yfir föðurnum og haldi
honum heima. Og hann magnar sjálfan
sig með þessum kraffi: „Ég . . . lagðist
undir dúkinn og varð endurnærður á eff ir.
Það er nærandi máttur í gryfjunni, hann
er dásamlegur, sterkur og smjúgandi og
streymir um mann ef maður leggst niður“
(394). Hann safnar kvikmyndaplakötum
sem hann límir upp á veggina í herberginu
sínu og semur sögur út frá myndunum
sem miða að því sama: að gera þá sem
hann þekkir hamingjusama, að gera
heiminn heilan. En öfugt við systur sína er
saga hans ekki saga sem smám saman
skríður út úr þessum skelfilega bernsku-
heimi. Þessari hræðsluplöguðu og óskilj-
anlegu veröld sem systkinin eru að reyna
að henda reiður á og sem einkennist af
sífelldu öryggisleysi. Hann lokast inni í
sínum eigin „helgiathöfnum" og ferst því
að lokum.
Fjölskyldan og merkingin
Systirin finnur hins vegar vin sem hrífur
hana út úr bernskunni. Hún stofnar
með honum nýja einingu sem byggir á
N.
122
TMM 1995:3