Ritröð Guðfræðistofnunar - 01.01.1997, Síða 21

Hjalti Hugason:
Gert upp við
kirkjusögukennara
Jónas Gíslason var fyrsti kennari minn í kirkjusögu. Síðar andmælti
hann mér einnig þegar ég varði doktorsritgerð í greininni. Hann fylgdi
mér því frá upphafi til enda á þeirri grýttu braut sem ég fetaði meðan ég
tamdi mér að ganga í takt við „hina vígðu Clio“. Fyrir það er ég honum
ævinlega þakklátur. Þetta þýðir þó ekki að við höfum ávallt haldist í
hendur eða þótt eitt báðum. Fyrir það vil ég líka þakka. Nám og fræði
krefjast þess að skoðanir skiptist og að tekist sé á um þær. Annað leiðir til
stöðnunar og deyfðar. Hvorugt er í anda Jónasar Gíslasonar
Jónas Gíslason og Lajos konungur
Öll þekkjum við harmrænt heimilisböl Lajosar konungs í Þebu og
skelfilegar afleiðingar þess er sonur hans réð honum bana óafvitandi og
gekk síðan grunlaus að eiga ekkju hans en móður sína. Eins og frægt er
orðið kenndi faðir sálgreiningarinnar, Sigmund Freud, okkur þá bitru
lexíu að goðsagnakennt ævintýrðið um Lajos konung, Jóköstu drottningu
og Ödípus son þeirra er ekki einvörðungu svipmynd af löngu afstöðnu
fjölskyldudrama heldur táknræn lýsing á sístæðum mannlegum veru-
leika. Öll getum við lent í þeim aðstæðum að verða að bana fóður okkar í
sömu merkingu og okkur ber að hata foreldra okkar á máli Lúksarguð-
spjalls. Til að ná fullum þroska og sjálfstæði verðum við að vera undir það
búin að höggva á helgustu bönd hvort sem þau eru líffræðileg eða tilfinn-
ingaleg og brjótast undan uppeldislegri mótun eða innrættum gildum. Á
sama hátt getur verið að við verðum að varpa frá okkur hugsýnum æsku-
áranna hvort sem er á sviði trúar eða stjórnmála ef þær vaxa ekki með
okkur. Þeir sem leggja stund á guðfræði verða auk þess stundum að deyða
sjálfan guðdóminn. Ekki til að lifa guðvana þaðan í frá heldur til að Guð
geti risið upp í dýrð sinni og guðfræðinginn í það minnsta rennt grun í
mikileika hans. Það er því síst að undra að lærifeður séu í látlausri
19