Ritröð Guðfræðistofnunar - 01.01.1997, Blaðsíða 89

Jónas Gíslason
Dómurinn segir berum orðum, að síra Jón Einarsson, sem hafði
erkibiskupsveitingu á staðnum, hafi verið íjarverandi í fjögur ár og ekki
veitt staðnum neina forstöðu.
Hér er fengin sönnun þess, að síra Jón Einarsson hefur dvalizt erlendis
þennan tíma. Þess vegna sat hann ekki staðinn. Hann hefur komið heim
til Islands haustið 1527, eftir þriggja ára fjarveru. Enginn efi er á því, að
síra Jón notar þessi ár ytra til að menntast og ferðast um. Má telja
líklegt, að hann hafi komið til Þýzkalands og kynnzt siðbótinni þar, en hún
breiddist óðfluga út um landið. Hafi síra Jón Einarsson snúizt til fylgis við
siðbótina, hefur það verið á þessum árum. Hann væri þá fyrsti íslenzki
maðurinn, sem vitað væri um, að gjörzt hefði fylgjandi siðbótinni.
VI
Þegar síra Jón Einarsson kemur til íslands, sennilega haustið 1527, fer
hann í Skálholt. Hann hafði að vísu erkibiskupsveitingu fyrir Odda, en
þangað gat hann ekki farið fyrr en í næstu fardögum eða í maílok
1528.Hann dvelst því í Skálholti þennan vetur, enda hafði hann eflaust
átt þar búsetu, áður en hann fór utan, allt frá því hann sleppti Reykholti
1518. Sennilega hefur hann verið ritari Ögmundar eða unnið fyrir hann,
því að auk þess sem hann er vottur í Skálholti 23. marz 1528,49 er til
bréf frá 3. apríl 1528, sem ritað er með hendi síra Jóns Einarssonar.50
Bréf þetta er í Fornbréfasafni talið ritað með hendi Ögmundar biskups, en
það er rangt. Stefán magister Karlsson hefur bent mér á, að þetta bréf er
með sömu hendi og þau önnur bréf, sem Árni prófessor Magnússon hefur
sýnt fram á með gildum rökum, að síra Jón Einarsson hafi ritað.51
Um vorið, þegar síra Jón Einarsson tekur við Odda, verður ágreiningur
með honum og Ögmundi biskupi út af tekjum staðarins seinustu Qögur
árin. Síra Jón gjörir kröfu til þess, að þær verði greiddar til sín, en
Ögmundur biskup telur, að hann hafi mátt hirða tekjur staðarins, enda
hafi hann útvegað staðnum forsjá í fjarveru síra Jóns. Um það fjallar
fyrrnefndur dómur frá 8. júní.52
Síra Jón Einarsson er óánægður með þessi málalok. Birtir hann opið
bréf, þar sem hann kærir yfir yfirgangi Ögmundar biskups við sig.
Kærur hans eru fjórar:
49
50
51
52
DI-IX:367.
DI-IX:369.
DI-IX:379, aths. Árna Magnússonar.
DI-IX:378.
87