Ritröð Guðfræðistofnunar - 01.01.1997, Síða 164

Um Postulasöguna
Fyrsti maðurinn, sem skildi þessa breyttu stöðu, var Stefán píslar-
vottur, einn af djáknunum sjö, sem valdir höíðu verið til þjónustu í
frumsöfnuðinum, og hann varð að gjalda þennan skilning með lífí sínu.
Filippus, annar djáknanna, skildi þetta einnig, en eftir því sem bezt er
vitað, skírði hann fyrsta heiðingjann kristinni skírn, án þess að hann yrði
ganga undir lögmál Gyðinga. Frá þessum atburði er sagt í Post. 8:26-40
og verður vikið að því nánar síðar.
Páll postuli, sem upphaflega nefndist Sál, var þriðji maðurinn, er skildi
þessa breytingu. Hann gjörði sér ljóst, að gyðingdómur samkvæmt kenn-
ingum fræðimanna Gyðinga gat ekki samrýmzt trúnni á Krist sem
Messías og þess vegna hóf hann ofsóknir gegn kristnum mönnum. Hann
kom fyrst við sögu, er hann var viðstaddur líflát Stefáns, og lét sér vel
líka, enda virðist hann hafa verið leiðtogi Gyðinganna, sem grýttu Stefán.
Páll var á leið til Damaskus til að leita þar uppi kristna menn og láta
fangelsa þá, er breyting varð í lífi hans. Hann sá Jesúm Krist í sýn og
breyttist úr ofsækjanda í einn mikilvirkasta boðbera Krists á öllum
öldum.
Loks kom röðin að postulunum, en erfitt reyndist að sannfæra þá um
þetta. Pétur, leiðtogi þeirra, skildi þetta fyrstur af þeim. Hann sá sýn,
eins og Páll, og sannfærðist þá um, að heiðingjarnir ættu beinan aðgang að
Guði fyrir trú á Jesúm Krist. Og hann skírði guðhræddan heiðingja,
Kornelíus í Sesareu, og allt hans fólk, án þess að þeir tækju gyðingatrú.
Það var upphaf þess, að postularnir gjörðu sér grein fyrir hinni breyttu
stöðu, en alllangur tími leið, þar til frumsöfnuðurinn sannfærðist
endanlega um réttmæti þessarar breytingar.
Síðan segir Lúkas eingöngu frá starfi Páls postula. En það vekur einnig
athygli, að seinustu átta kaflarnir segja frá handtöku Páls og varðhaldi,
fyrst í Sesareu, en síðan í Róm, eftir að hann hafði skotið máli sínu til
keisarans. Og frásagan af ferðinni til Rómaborgar er afar ítarleg.
Lúkas ritaði bæði rit sín, Lúkasarguðspjallið og Postulasöguna, fyrir
einn og sama mann, hinn „göfuga Þeófílus". Þau eru raunverulega ein
samfella og segja eina samfellda sögu.
Þess hefur verið getið til, að Þeófílus, sem hefur verið tiginn maður og
eflaust átt mikið undir sér, hafi getað haft áhrif á mál Páls fyrir réttinum
í Rómaborg. Kristni söfnuðurinn þar var ekki án allra tengsla við fólk úr
æðri stéttum þjóðfélagsins.
Lúkas hefur þá ritað samfellu sína í tvöfóldum tilgangi. Hann hefur
viljað hafa áhrif á Þeófílus og uppffæða hann um Jesúm Krist, um leið og
hann ritaði varnarrit fyrir Pál postula og málstað hans.
Vafalítið hefur mál Páls vafizt fyrir rómverskum yfirvöldum, sem hafa
átt erfitt með að átta sig á, hvað raunverulega lægi á bak við hinar
162