Skagfirðingabók - 01.01.1973, Blaðsíða 20
r
SKAGFIRBINGABÓK
bæklingar, helzt sem prentaðir eru, Diarium vikudaga, kvöld og
morgunþankar og passíu psálmar eitt hið bezta verk, sem ég veit
liggja eftir íslenzkan mann.."
Það er skemmtiefni að virða það fyrir sér, að þessi höfuðklerkur
sinnar samtíðar skuli nefna passíusálmana „bækling". Því er ekki
að neita, að þegar þeir eru metnir eftir ytri sýn, eru þeir bæklingur
einn, þ. e. lítil bók. Þó eru þeir það íslenzkra rita, er einna fyrir-
ferðarmest var í hartnær þrjár aldir. Gildi rita fer ekki eftir broti
eða blaðsíðutali. Þar eru önnur lögmál ríklátari.
Aðrar lýsingar frá fyrri öldum, sem ég þekki, munu að stofni til
vera runnar frá þessum orðum sr. Jóns. Hin veigamesta er frá sr.
Vigfúsi syni hans. Vigfús segir: „Að ytra áliti var hann stór, óliðlega
vaxinn, dökkur á hár og hörund. . . . Hann var í söng mjög stirð-
raddaður, hversdagslega skrýtinn og glaðsinna, svo að hann kastaði
oftsinnis fram vísu broslegri um ýmsa tilburði, sem til féllu, hvar
af orsakaðist ennfremur skemmtan, hvað sumum þótti þó um of,
helzt ef nokkrir kátir riðu undir hann, þar honum hafði verið gjarnt
að vera í þeirra selskap, jafnvel þar, sem fjölmenni var svo sem á
alþingi, hvað vildarmönnum hans var ógeðfellt, svo þó þeir vildu
halda honum þar frá, þá samt tókst það ei að vilja þeirra, því mað-
urinn var upp á slétta bændavísu í siðferði og háttalagi hvar af það
sézt, að það hét um hann, sem aðra menn: hver hefur sinn brest."
Hálfdán Einarsson skólameistari á Hólum segir: „Sr. Hallgrímur
var að ytra áliti stór og ei liðlega vaxinn, dökkur á hár og brún,
enginn raddmaður, en hversdagslega skemmtinn og glaðsinna, án
allrar tilbreytni, liðugur og orðheppinn í kveðskap, andríkur og orð-
hagur prédikari, vel skiljandi þýzku, dönsku, latínu og sitt móður-
mál."
Lýsing þessara tveggja síðar töldu er að stofni til nákvæmlega
stæld lýsing sr. Jóns. Myndin er hófsamlega dregin og þó svo aug-
ljós, að ekki verður um villzt. Hún sýnir fjölþættan og fágaðan
gleðimann. „Vísa brosleg um ýmsa tilburði er til féllu," — tæki-
færisstakan — hefur lengi verið íslenzkt eftirlæti. Það er ekkert
sérkenni hennar á dögum Hallgríms Péturssonar. En fyrir það er
ekki að synja, að hún hafi stundum orðið „í höndum hans hvöss sem
18