Tímarit um menntarannsóknir - 01.06.2012, Blaðsíða 158

158
Guðrún Björg Ragnarsdóttir og Anna-Lind Pétursdóttir
erfiðleikum (Anna-Lind Pétursdóttir,
2010). Sami höfundur hefur birt yfirlit yfir
áhrif stuðningsáætlana, sem nemendur
hans í námskeiði í Háskóla Íslands fram-
kvæmdu, á langvarandi hegðunarerfið-
leika 49 barna í leik-, grunn- og framhalds-
skólum (Anna-Lind Pétursdóttir, 2011). Í
þeirri samantekt kom fram að skólabörnin,
sem höfðu eins til átján ára sögu um hegð-
unarerfiðleika, sýndu að jafnaði góðar
framfarir þegar stuðningsáætlanirnar voru
framkvæmdar, eða um 92% aukningu á
virkri þátttöku í deildar- eða bekkjarstarfi,
75% minnkun á truflandi hegðun og 88%
minnkun á árásarhegðun.
Ýtt undir sjálfstjórn með stighækkandi
viðmiðum um frammistöðu
Einstaklingsmiðuð stuðningsáætlun felur
í sér umfangsmikla íhlutun sem mikil-
vægt er að draga úr í áföngum til að ýta
undir vaxandi sjálfstjórn nemenda þannig
að þeir nái að sýna viðeigandi hegðun
með sífellt minni eða almennari stuðningi.
Byrjað er með kröfur í samræmi við getu
hvers nemanda svo hann geti upplifað það
að ná frammistöðuviðmiði fyrir umbun.
Síðan eru viðmið um frammistöðu smám
saman hækkuð í átt að æskilegu langtíma-
markmiði. Þannig er bætt frammistaða
styrkt skref fyrir skref með eins konar
mótun (e. shaping) (Alberto og Troutman,
2009). Samhliða því að frammistaða batnar
er dregið úr umfangi íhlutunar, frá þriðja
stigs, einstaklingsmiðuðum aðferðum yfir
í annars og fyrsta stigs aðferðir.
Einn þáttur í því að ýta undir sjálfstæði
nemandans er að draga úr umfangi styrk-
ingar frá reglubundinni efnislegri umbun í
hvatningarkerfi yfir í óreglulega félagslega
athygli í daglegum samskiptum við kenn-
ara. Smám saman ætti að draga úr notkun
táknstyrkja, svo sem með því að lengja
tíma á milli þeirra, fækka þeim táknstyrkj-
um sem hægt er að fá fyrir markhegðun,
fjölga þeim táknstyrkjum sem þarf að
safna til að geta fengið umbun eða gefa
umbun slitrótt (Yell o.fl., 2009). Til að nem-
andi haldi áfram að sýna viðeigandi hegð-
un þarf að gæta þess að draga ekki of hratt
úr styrkingu. Ef viðeigandi hegðun byrjar
að dala þarf að auka styrkingu að nýju (Al-
berto og Troutman, 2009). Lokatakmarkið
er að nemandinn hafi það góða sjálfstæða
færni að „náttúrulegir“ styrkjar í daglegu
skólaumhverfi dugi til að viðhalda henni,
svo sem jákvæð samskipti við kennara og
samnemendur, ánægja með aukna sjálf-
stjórn og betri námsárangur.
Markmið rannsóknarinnar
Rannsókn seinni höfundar (2011) sýndi
að einstaklingsmiðaðar stuðningsáætlanir
geta dregið verulega úr truflandi hegðun
grunnskólanemenda. En í þeirri rannsókn
voru að jafnaði aðeins gerðar nokkrar
mælingar fyrir og eftir íhlutun hjá hverj-
um nemanda og yfirleitt var ekki svigrúm
til að meta áhrif fleiri en einnar útgáfu af
stuðningsáætluninni vegna tímatakmarka
háskólanámskeiðsins (Anna-Lind Péturs-
dóttir, 2011). Því er þörf á ítarlegri mæl-
ingum með sterkara rannsóknarsniði þar
sem hægt er að skoða áhrif mismunandi
útgáfna stuðningsáætlunar með stighækk-
andi viðmiðum um frammistöðu. Í viðtöl-
um Sesselju Árnadóttur (2011) við kenn-
ara, foreldra og skólastjórnendur komu